Ilya Prigogine (wikipedia)
Ο Ilya Prigogine (1917 – 2003) ήταν Βέλγος φυσικός που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ Χημείας το 1977 για την συμβολή του στη θερμοδυναμική και στις δομές μακράν της ισορροπίας και ειδικότερα για την ανάπτυξη της θεωρίας για τις δομές έκλυσης.
Η έρευνα του Prigogine έδειξε ότι η ύλη μακράν της ισορροπίας αποκτά νέες ιδιότητες, που αποτελούν τη βάση για μια νέα συνοχή της ύλης. Η συνοχή αυτή καθιστά δυνατή τη δημιουργία νέων πολύπλοκων δομών και εικότερα βιολογικών δομών.
Τα αποτελέσματα αυτά οδήγησαν στην ιδέα της αυτοοργάνωσης, η οποία εφαρμόστηκε σε ένα ευρύ φάσμα πεδίων συμπεριλαμβανομένων και των οικονομικών και κοινωνικών επιστημών.
Όταν έκανε τα πρώτα ερευνητικά του βήματα προβληματιζόταν για το “ποιος είναι ο ρόλος του χρόνου, ως φορέα της αντιστρεψιμότητας στη φυσική” και αυτό συνέβαλλε στο να ασχοληθεί με την θερμοδυναμική, και μάλιστα με την θερμοδυναμική μακράν της ισορροπίας που βρίσκονταν ακόμα στα σπάργανα.
Εκείνη την εποχή η πλειονότητα των επιστημόνων πίστευε ότι η θερμοδυναμική όφειλε να περιοριστεί στην ισορροπία. Όταν ο νεαρός Prigozine, προς το τέλος της δεκαετίας του 1940, παρουσίασε μια από τις πρώτες εργασίες του με θέμα την μη αναστρέψιμη θερμοδυναμική δέχθηκε το εξής ειρωνικό σχόλιο από μια επιστημονική αυθεντία της εποχής:
“Εκπλήσσομαι που αυτός ο νεαρός ενδιαφέρεται τόσο πολύ για τη φυσική της μη ισορροπίας. Οι μη αναστρέψιμες διαδικασίες είναι παροδικές. Γιατί λοιπόν να μην περιμένεις – το σύστημα να μεταβεί στην ισορροπία – και να μελετήσεις την ισορροπία όπως όλος ο κόσμος;“
Ο ίδιος, νέος και άπειρος τότε, αιφνιδιάστηκε τόσο που δεν είχε την ετοιμότητα να του απαντήσει:
“Μα εμείς είμαστε παροδικά όντα. Δεν είναι φυσιολογικό, λοιπόν να ενδιαφερόμαστε για την κοινή ανθρώπινη κατάσταση;” (το γεγονός αναφέρει ο Prigogine στο βιβλίο του «Το Τέλος της Βεβαιότητας», εκδόσεις κάτοπτρο, 1997).
Tο 2000 τo Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο τίμησε τον Ilya Prigogine με τους τίτλους του επίτιμου διδάκτορα των τμημάτων Χημικών Μηχανικών, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών.
Αστρονόμοι εντόπισαν έναν πλανήτη εκτός του Ηλιακού μας Συστήματος, ο οποίος εκτελεί μία πλήρη περιφορά γύρω από το άστρο του κάθε 704 ημέρες, έχοντας τη μεγαλύτερη διάρκεια έτους που έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα για εξωπλανήτη.
Οι περίοδοι περιφοράς στους περισσότερους από τους 1.800 εξωπλανήτες που βρεθεί είναι σημαντικά μικρότερες καθώς οι περισσότεροι από αυτούς βρίσκονται πολύ κοντά στο μητρικό τους άστρο, κάτι που σημαίνει πως κινούνται ταχύτερα έχοντας ταυτόχρονα μικρότερη διαδρομή να διανύσουν. Συγκριτικά, ο Κέπλερ 421b έχει λίγο μικρότερη περίοδο από τον Άρη, ο οποίος χρειάζεται 780 γήινες ημέρες για να συμπληρώσει ένα πλήρες έτος. Αντίθετα υπάρχουν εξωπλανήτες στους οποίους ένα έτος διαρκεί λιγότερο από μία ημέρα, όπως στην περίπτωση του Κέπλερ 70b ο οποίος γυρνάει γύρω από το άστρο του κάθε 6 ώρες.
Ο Κέπλερ 421b, όπως ονομάστηκε ο νέος εξωπλανήτης, έχει μέγεθος παρόμοιο με του Ουρανού και βρίσκεται σε τροχιά γύρω από ένα πορτοκαλί άστρο τύπου Κ, λίγο ψυχρότερου και θαμπότερου από το δικό μας Ήλιο. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 180 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από το άστρο του, λίγο μακρύτερα δηλαδή σε σύγκριση με την απόσταση Γης-Ήλιου. Εξαιτίας της μεγαλύτερης απόστασης και της μικρότερης ακτινοβολίας του άστρου, η μέση θερμοκρασία στον Κέπλερ 421b είναι της τάξεως των -90ο C.
Όπως υποδεικνύει και το όνομά του, ο πλανήτης ανακαλύφθηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ, το οποίο στα τέσσερα χρόνια της λειτουργίας του κατάφερε να παρατηρήσει δύο «περάσματα» του πλανήτη μπροστά από το άστρο του.
«Το να βρούμε τον Κέπλερ 421b ήταν μεγάλη τύχη», εξηγεί ο Ντέιβιντ Κίπινγκ, ερευνητής του κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν, o οποίος συμμετείχε στην έρευνα που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό the Astrophysical Journal. «Όσο πιο μακριά είναι ο πλανήτης από το άστρο του, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να το δούμε να περνάει μπροστά από αυτό. Πρέπει να ευθυγραμμίζεται τέλεια», εξήγησε.
Ο πλανήτης σύμφωνα με τους ειδικούς βρίσκεται μετά τη νοητή «γραμμή του χιονιού», η οποία χωρίζει τους βραχώδεις με τους αέριους πλανήτες. Μετά τη γραμμή αυτή, το νερό παγώνει σχηματίζοντας παγωμένους κόκκους οι οποίοι συνενώνονται μεταξύ τους σχηματίζοντας τον παγωμένο πυρήνα που πιστεύεται πως βρίσκεται στο κέντρο των αέριων πλανητών.
Η δυνατότητα εύρεσης πλανητών σε μεγαλύτερες τροχιές είναι πολύ σημαντική για την έρευνα αφού με τον τρόπο αυτό μπορούν να ελεγχθούν ευρύτερα οι θεωρίες σχετικά με το σχηματισμό των πλανητών και των ηλιακών συστημάτων.
naftemporiki.gr – www.cfa.harvard.edu
Εντυπωσιακή φωτογραφία του αστροναύτη Bruce McCandless, από το διαστημικό λεωφορείο Challenger , στις 12 Φεβρουαρίου του 1984
Αστροναύτες που έχουν πραγματοποιήσει διαστημικούς περιπάτους, μιλάνε για μια πολύ ασυνήθιστη και ιδιαίτερη μυρωδιά.
Όταν βρίσκονται στο διάστημα, έξω από τα σκάφη, δεν μπορούν να μυρίσουν τίποτα, αφού φοράνε τις ειδικές στολές οι οποίες μυρίζουν πλαστικό. Μόλις όμως επανέλθουν στο εσωτερικό του διαστημόπλοίου τους και βγάλουν τα κράνη, τότε τους έρχεται μια χαρακτηριστική και έντονη οσμή, η οποία έχει κολλήσει στη στολή, στα γάντια και στα εργαλεία τους.
Η οσμή αυτή, που αποτελείται από διάφορα σωματίδια (και οξυγόνου), περιγράφεται σαν μια μίξη καμένης μπριζόλας, καυτού μετάλλου και αναθυμιάσεις οξυγονοκόλλησης.
Όπως ανέφερε ο αστροναύτης της NASA Kevin Ford, «πρόκειται για μια εντελώς καινούργια μυρωδιά, που ποτέ δεν θα ξεχάσω».
Ο συνάδελφός του Don Pettit πρόσφερε την δική του άποψη: «Δεν περιγράφεται η μυρωδιά αυτή… η καλύτερη περιγραφή της είναι μια μεταλλική οσμή, ευχάριστη και γλυκιά. Μου θύμισε τις εποχές που ως φοιτητής δούλευα σε οξυγονοκολλήσεις. Αυτό είναι το άρωμα του διαστήματος: Αναθυμιάσεις από οξυγονοκόλληση». Η μυρωδιά στο εσωτερικό του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού είναι πιο συνηθισμένη. Σύμφωνα με τον Pettit – που ολοκλήρωσε δυο εξαμηνιαίες αποστολές σ’ αυτόν: «Ο [Διαστημικός Σταθμός] μυρίζει σαν κάτι μεταξύ μηχανουργείου – δωματίου –εργαστηρίου, ενώ όταν ετοιμάζεται το δείπνο επικρατεί η μυρωδιά του φαγητού»
S.A. - antinews.gr - lifeslittlemysteries.com
Καλλιτεχνική απεικόνιση ενεργού γαλαξία
H Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA) ενέκρινε το πλάνο για την κατασκευή του μεγαλύτερου μέχρι σήμερα διαστημικού τηλεσκοπίου ακτίνων Χ.
Το τηλεσκόπιο με το αρχαιοελληνικής προέλευσης όνομα ΑΤΗΕΝΑ (Advanced Telescope for High Energy Astrophysics), αποτελεί την δεύτερη κατά σειρά επιλογή της ESA για τις επιστημονικές αποστολές μεγάλου μεγέθους, μετά το JUICE το οποίο θα μελετήσει τους δορυφόρους του Δία. Σύμφωνα με τα παρόντα σχέδια η Αθηνά θα κοστίσει περίπου ένα δισεκατομμύριο ευρώ, θα έχει μήκος 12 μέτρων ζυγίζοντας 5 τόνους, ενώ η διακριτική της ικανότητα θα είναι 100 φορές μεγαλύτερη από όλες τις προηγούμενες αποστολές ακτίνων Χ.
Συνδυάζοντας ένα πολύ ισχυρό τηλεσκόπιο με επιστημονικά όργανα τελευταίας τεχνολογίας η Αθηνά θα είναι σε θέσει να απαντήσει σε μία σειρά από σημαντικά ερωτήματα της αστροφυσικής όπως το γιατί η ύλη συγκεντρώθηκε στους γαλαξίες και τα γαλαξιακά σμήνη που παρατηρούμε σήμερα ή το πως εξελίσσονται οι μαύρες τρύπες και τι συμβαίνει στις γειτονικές τους περιοχές.
Οι επιστήμονες θεωρούν πως στο κέντρο σχεδόν όλων των γαλαξιών βρίσκονται μαύρες τρύπες με μεγάλη μάζα οι οποίες επηρεάζουν έντονα το σχηματισμό των γαλαξιών και την εξέλιξή τους. Για να ερευνήσει αυτή τη σύνδεση γαλαξιών-μελανών οπών, η Αθηνά θα παρατηρήσει την ακτινοβολία υψηλών συχνοτήτων που εκπέμπει η ύλη λίγο πριν «πέσει» εντός μιας μαύρης τρύπας όντας σε θέση να μετρήσει τις παραμορφώσεις που εισάγουν στο σήμα οι ακραίες συνθήκες βαρύτητας που επικρατούν στις περιοχές αυτές.
Οι ασύγκριτες δυνατότητες του νέου τηλεσκοπίου θα δώσουν επίσης την ευκαιρία στους επιστήμονες να μελετήσουν με ακρίβεια μία πληθώρα από άλλα αστρονομικά φαινόμενα, όπως τις εκρήξεις ακτίνων γ, τα θερμά αέρια που περιβάλλουν γαλαξιακά σμήνη, τις μαγνητικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ εξωπλανητών και των μητρικών τους άστρων, το σέλας στο Δία ή ακόμη και τους κομήτες στο Ηλιακό μας Σύστημα, συνιστώντας ένα σημαντικό βήμα προόδου στην επιστημονική γνώση.
Η εκτόξευση της Αθηνάς υπολογίζεται γύρω στο 2028, οπότε και το γιγαντιαίο τηλεσκόπιο θα τοποθετηθεί στο σημείο Λαγκράντζ L2, 1.5 εκατομμύριο χιλιόμετρα μακριά από τη Γη σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτή του Ήλιου, ώστε να εκμεταλλεύεται τη σκιά του πλανήτη μας. Η κατασκευή της αναμένεται να αρχίσει το 2019 αφότου ολοκληρωθούν όλες οι προκαταρκτικές μελέτες.
naftemporiki.gr - www.esa.int physicsgg
