Ilya Prigogine: Είναι το μέλλον δεδομένο;

Ilya Prigogine (wikipedia)

Ο Ilya Prigogine (1917 – 2003) ήταν Βέλγος φυσικός που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ Χημείας το 1977 για την συμβολή του στη θερμοδυναμική και στις δομές μακράν της ισορροπίας και ειδικότερα για την ανάπτυξη της θεωρίας για τις δομές έκλυσης.
Η έρευνα του Prigogine έδειξε ότι η ύλη μακράν της ισορροπίας αποκτά νέες ιδιότητες, που αποτελούν τη βάση για μια νέα συνοχή της ύλης. Η συνοχή αυτή καθιστά δυνατή τη δημιουργία νέων πολύπλοκων δομών και εικότερα βιολογικών δομών.
Τα αποτελέσματα αυτά οδήγησαν στην ιδέα της αυτοοργάνωσης, η οποία εφαρμόστηκε σε ένα ευρύ φάσμα πεδίων συμπεριλαμβανομένων και των οικονομικών και κοινωνικών επιστημών.

Όταν έκανε τα πρώτα ερευνητικά του βήματα προβληματιζόταν για το “ποιος είναι ο ρόλος του χρόνου, ως φορέα της αντιστρεψιμότητας στη φυσική” και αυτό συνέβαλλε στο να ασχοληθεί με την θερμοδυναμική, και μάλιστα με την θερμοδυναμική μακράν της ισορροπίας που βρίσκονταν ακόμα στα σπάργανα.

Εκείνη την εποχή η πλειονότητα των επιστημόνων πίστευε ότι η θερμοδυναμική όφειλε να περιοριστεί στην ισορροπία. Όταν ο νεαρός Prigozine, προς το τέλος της δεκαετίας του 1940, παρουσίασε μια από τις πρώτες εργασίες του με θέμα την μη αναστρέψιμη θερμοδυναμική δέχθηκε το εξής ειρωνικό σχόλιο από μια επιστημονική αυθεντία της εποχής:
“Εκπλήσσομαι που αυτός ο νεαρός ενδιαφέρεται τόσο πολύ για τη φυσική της μη ισορροπίας. Οι μη αναστρέψιμες διαδικασίες είναι παροδικές. Γιατί λοιπόν να μην περιμένεις – το σύστημα να μεταβεί στην ισορροπία – και να μελετήσεις την ισορροπία όπως όλος ο κόσμος;“
Ο ίδιος, νέος και άπειρος τότε, αιφνιδιάστηκε τόσο που δεν είχε την ετοιμότητα να του απαντήσει:
“Μα εμείς είμαστε παροδικά όντα. Δεν είναι φυσιολογικό, λοιπόν να ενδιαφερόμαστε για την κοινή ανθρώπινη κατάσταση;” (το γεγονός αναφέρει ο Prigogine στο βιβλίο του «Το Τέλος της Βεβαιότητας», εκδόσεις κάτοπτρο, 1997).

Tο 2000 τo Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο τίμησε τον Ilya Prigogine με τους τίτλους του επίτιμου διδάκτορα των τμημάτων Χημικών Μηχανικών, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών.