"Man must rise above the Earth—to the top of the atmosphere and beyond—for only thus will he fully understand the world in which he lives"...SOCRATES(470-399 BC)
Πρώτη φορά οι αστρονόμοι ανακάλυψαν στο ηλιακό μας σύστημα δακτύλιους γύρω από ένα μεγάλο αστεροειδή. Πρόκειται για τη «Χαρικλώ», που βρίσκεται μεταξύ Κρόνου και Ουρανού, σε απόσταση άνω του ενός δισεκατομμυρίου χιλιομέτρων από τη Γη, έχει διάμετρο σχεδόν 250 χιλιομέτρων και διαθέτει δύο δακτύλιους.
Καλλιτεχνική απεικόνιση των δακτυλίων γύρω από τον αστεροειδή Chariklo. Credit: ESO/L. Calçada/M. Kornmesser/Nick Risinger
Πρώτη φορά οι αστρονόμοι ανακάλυψαν στο ηλιακό μας σύστημα δακτύλιους γύρω από ένα μεγάλο αστεροειδή. Πρόκειται για τη «Χαρικλώ», που βρίσκεται μεταξύ Κρόνου και Ουρανού, σε απόσταση άνω του ενός δισεκατομμυρίου χιλιομέτρων από τη Γη, έχει διάμετρο σχεδόν 250 χιλιομέτρων και διαθέτει δύο δακτύλιους.
Ο Γαλιλαίος ήταν ο πρώτος που το 1610 παρατήρησε τους εντυπωσιακούς δακτύλιους του Κρόνου. Ακολούθησε η ανακάλυψη των δακτυλίων του Ουρανού το 1977, του Δία το 1979 και του Ποσειδώνα το 1984. Η Χαρικλώ είναι το πέμπτο -και μικρότερο- σώμα του ηλιακού συστήματος που γίνεται γνωστό ότι έχει δακτυλίους.
Η ανακάλυψη από επτά νοτιοαμερικανικά τηλεσκόπια, με επικεφαλής τον βραζιλιάνο αστρονόμο Φελίπε Μπράγκα Ρίβας του Εθνικού Αστεροσκοπείου στο Ρίο ντε Τζανέιρο, έγινε το 2013 (όταν η Χαρικλώ πέρασε μπροστά από ένα άστρο επί πέντε μόνο δευτερόλεπτα) και παρουσιάστηκε στο περιοδικό “Nature”, σύμφωνα με το BBC και τα πρακτορεία Ρόιτερ και Γαλλικό.
«Η ανακάλυψη αποτέλεσε μια απόλυτη έκπληξη», δήλωσε ο Φελίπε Μπράγκα Ρίβας. Ο εσωτερικός δακτύλιος της «Χαρικλούς» έχει πλάτος επτά χιλιομέτρων και ο εξωτερικός τριών. Οι δύο δακτύλιοι χωρίζονται μεταξύ τους από ένα κενό διάστημα πλάτους εννέα χιλιομέτρων. Η προέλευση των δακτυλίων δεν είναι γνωστή, αλλά οι επιστήμονες θεωρούν ότι μάλλον σχηματίστηκαν, όταν κάποιο άλλο ουράνιο σώμα έπεσε πάνω στη Χαρικλώ, σχηματίζοντας δύο περιστρεφόμενους δίσκους παγωμένων σωματιδίων. Οι δακτύλιοι θα μπορούσαν σταδιακά να συνενωθούν σχηματίζοντας ένα μικρό φεγγάρι γύρω από τον αστεροειδή, αν και δεν θεωρείται πιθανό να συμβεί κάτι τέτοιο.
Η Χαρικλώ (που ανακαλύφθηκε το 1997 και πήρε το όνομα μιας νύμφης της ελληνικής μυθολογίας) ανήκει στην κατηγορία των λεγόμενων «Κενταύρων», «υβριδικών» αστεροειδών με ασταθείς τροχιές, οι οποίοι, αν και βραχώδεις, όταν πλησιάζουν τον Ήλιο, αποκτούν χαρακτηριστικά κομητών, σχηματίζοντας ουρές σκόνης και σωματιδίων. Πηγή: ΑΜΠΕ - www.universetoday.com=physicsgg
Ουάσινγκτον Οι θεωρίες που θέλουν έναν άγνωστο ως σήμερα πλανήτη να κρύβεται στις παρυφές του Ηλιακού Συστήματος δείχνουν να διαψεύδονται οριστικά από έρευνα της NASA που εξέτασε ολόκληρο τον ουρανό.
Η υπόθεση του λεγόμενου «Πλανήτη Χ» χρονολογείται στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν ο αμερικανός αστρονόμος Πέρσιβαλ Λόουελ πρότεινε την ύπαρξη ενός τέτοιου σώματος προκειμένου να εξηγήσει κάποια δυσεξήγητα χαρακτηριστικά της τροχιάς του πλανήτη Ουρανού.
Όταν ανακαλύφθηκε ο Πλούτωνας το 1930, πολλοί αστρονόμοι έσπευσαν να πανηγυρίσουν για την ανακάλυψη του περίφημου Πλανήτη Χ. Οι πανηγυρισμοί όμως ήταν πρόωροι, αφού ο Πλούτωνας διαπιστώθηκε τελικά ότι δεν είχε αρκετά μεγάλη μάζα για να εξηγεί τις τροχιακές ανωμαλίες των εξώτερων πλανητών.
Σήμερα, οι περισσότεροι αστρονόμοι δεν πιστεύουν στην ιδέα ενός άγνωστου πλανήτη στο Ηλιακό Σύστημα, αν και η υπόθεση του Λόουελ παραμένει θεωρητικά ανοιχτή.
Η τελευταία μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο Astrophysical Journal, βασίστηκε σε δεδομένα από το υπέρυθρο διαστημικό τηλεσκόπιο WISE της NASA, το οποίο σάρωσε δύο φορές ολόκληρο τον ουρανό το διάστημα 2010-2011, με διάστημα έξι μηνών ανάμεσα στις σαρώσεις.
Οι ερευνητές εξέτασαν τα 750 εκατομμύρια αντικείμενα που είχε παρατηρήσει το τηλεσκόπιο -άστρα, γαλαξίες, αστεροειδείς κλπ- και αναζήτησαν αντικείμενα που είχαν μετακινηθεί από την πρώτη σάρωση μέχρι τη δεύτερη, ένδειξη ότι βρίσκονται σχετικά κοντά στη Γη.
Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει αντικείμενο στο μέγεθος του Κρόνου ή μεγαλύτερο σε απόσταση μέχρι 10.000 αστρονομικές μονάδες. Μία αστρονομική μονάδα (AU) ισούται με τη μέση απόσταση Γης-Ήλιου, περίπου 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Ο Πλούτωνας βρίσκεται σε απόσταση περίπου 40 AU από τον Ήλιο.
Οι ερευνητές μπόρεσαν επιπλέον να αποκλείσουν μια δεύτερη, παρεμφερή θεωρία, σύμφωνα με την οποία ο Ήλιος έχει ένα συνοδό άστρο το οποίο όμως βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση και με κάποιο τρόπο παραμένει άγνωστο ως σήμερα.
Η θεωρία, η οποία έχει πλέον ελάχιστους υποστηρικτές, προτάθηκε για να εξηγήσει την υποτιθέμενη περιοδικότητα των βομβαρδισμών της Γης από αστεροειδείς. Το συνοδό άστρο υποτίθεται ότι πλησιάζει περιοδικά τον Ήλιο και διαταράσσει τις τροχιές των αστεροειδών, στέλνοντας ορισμένους προς τη Γη.
Τέτοιο συνοδό άστρο ή συνοδός καφέ νάνος δεν εμφανίστηκε στα δεδομένα του WISΕ. «Το εξώτερο Ηλιακό Σύστημα πιθανότατα δεν περιέχει έναν γιγάντιο αέριο πλανήτη ή ένα μικρό, συνοδό άστρο» είναι το συμπέρασμα της μελέτης σύμφωνα με τον συντάκτη της, τον Κέβιν Λούμαν του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια.
Είναι ένα πειστικό συμπέρασμα, δεδομένου ότι η αποστολή WISΕ πράγματι ανακάλυψε άγνωστα ως σήμερα που βρίσκονται σε σχετικά μικρές αποστάσεις.
Σε μια δεύτερη μελέτη που βασίστηκε στα δεδομένα του WISE, διαφορετική ερευνητική ομάδα ανακοινώνει την ανακάλυψη 3.525 άστρων και καφέ νάνων που βρίσκονται σε απόσταση μέχρι 500 έτη φωτός από τη Γη.
«Δεν γνωρίζαμε τη γειτονιά του Ήλιου τόσο καλά όσο θα φανταζόταν κανείς» σχολιάζει ο Νεντ Ράιτ, κύριος ερευνητής της αποστολής WISE.
Έπειτα από την ολοκλήρωση της πρωτεύουσας αποστολής του το 2011, το υπέρυθρο διαστημικό τηλεσκόπιο τέθηκε σε κατάσταση αναμονής. Το 2013 ξύπνησε και μετονομάστηκε NEOWISE προκειμένου να αναλάβει να βοηθήσει τη NASA στον εντοπισμό δυνητικά επικίνδυνων αστεροειδών. news.in.gr - www.jpl.nasa.gov
Η κλιματική αλλαγή και η αύξηση του πληθυσμού κατευθύνουν τον πολιτισμό μας σε μετοίκηση σε άλλους πλανήτες, προειδοποιούν οι επιστήμονες της NASA.
Τουλάχιστον τρεις πλανήτες θα χρειαστεί ο ανθρώπινος πληθυσμός για να επιβιώσει, δήλωσε χθες ο Dennis Bushnell, επικεφαλής επιστήμονας του Langley Research Center της NASA.
«Ολόκληρο το οικοσύστημα συντρίβεται. Ουσιαστικά, είμαστε πάρα πολλοί εκεί έξω. Με τους Ασιάτες να είναι πλέον δισεκατομμύρια, θα χρειαστούμε άλλους τρεις πλανήτες».
Η τροποποίηση του Άρη στα ανθρώπινα περιβαλλοντικά δεδομένα θα πάρει περίπου 120 χρόνια, ισχυρίζεται ο Bushnell, αλλά μέχρι τότε θα χρειαστούμε και άλλους πλανήτες.
Όπως αναφέρει το econews.gr, δεν είναι η πρώτη φορά που κάποιος εκφράζει την ανάγκη για τους ανθρώπους να αποικίσουν σε άλλους πλανήτες, ωστόσο αυτές οι ιδέες συνήθως προτείνονται ως ένας τρόπος επιβίωσης της ανθρώπινης φυλής σε περίπτωση μιας κατακλυσμικής σύγκρουσης με αστεροειδή ή σε συνθήκες πυρηνικού πολέμου.
Το 2012, το World Wildlife Fund πρότεινε τη λύση των τριών πλανητών, υποστηρίζοντας ότι χρησιμοποιούμε κατά 50% περισσότερους πόρους από ό, τι η Γη μπορεί να αντέξει και ότι μέχρι το 2050 θα χρειαστούν τρεις πλανήτες για να διατηρηθεί το ποσοστό σε αυτά τα επίπεδα.
Σε κάθε περίπτωση, ο Bushnell δεν υποδηλώνει ότι θα πρέπει οπωσδήποτε να εγκαταλέιψουμε τη Γη, αλλά προειδοποιεί ότι θα πρέπει να περιορίσουμε την κατανάλωση. Μια συγκεκριμένη λύση που προτείνει είναι η γεωργία με θαλασσινό νερό.
Τα αλόφυτα που μεγαλώνουν στα αλμυρά εδάφη, θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία βιοκαυσίμων από την καλλιέργεια φυτών στους ωκεανούς (ή τουλάχιστον θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί το θαλασσινό νερό για την άρδευση φυτών σε γεωργικά μη παραγωγικές περιοχές του κόσμου).
Οι επιστήμονες που έχουν βασίσει ολόκληρες έρευνες πάνω σε αυτήν την πιθανότητα, επιμένουν ότι ορισμένα σχετικά πιλοτικά προγράμματα σε Ινδία, Πακιστάν, Λάος, Αλγερία και άλλες φτωχές χώρες, θα πρέπει να ξεκινήσουν κάποια στιγμή φέτος.
Ο Bushnell ισχυρίζεται ότι αυτό θα έλυνε τα περισσότερα από τα προβλήματά μας: “Αν καλλιεργούσαμε αλόφυτα σε εγκαταλελειμμένες εκτάσεις, χρησιμοποιώντας το θαλασσινό νερό, σε 10-15 χρόνια θα είχαμε καύσιμα που κοστίζουν 50 δολάρια το βαρέλι. Αυτό είναι το μισό από το κόστος πετρελαίου σήμερα. Με αυτό, θα μπορούσαμε να λύσουμε όλα τα προβλήματα της γης, της έλλειψης τροφίμων, του νερού, της ενέργειας και του κλίματος”.
Για πρώτη φορά καταγράφεται το φαινόμενο σε άλλο πλανήτη
Το «διπλό ουράνιο τόξο» της Αφροδίτης
Ομάδα ερευνητών του Ινστιτούτου Ερευνας του Ηλιακού Συστήματος Max Planck στη Γερμανία έκαναν μια ιστορική ανακάλυψη. Εντόπισαν και κατέγραψαν ένα ουράνιο τόξο στην Αφροδίτη. Είναι η πρώτη φορά που το εντυπωσιακό ατμοσφαιρικό φαινόμενο εντοπίζεται σε κάποιο πλανήτη εκτός της Γης.
Διπλό
Οι ερευνητές μελέτησαν δεδομένα και καταγραφές της ευρωπαϊκής αποστολής Venus Express που εξερευνά την Αφροδίτη και σε μια από αυτές εντόπισαν το φαινόμενο. Μάλιστα σύμφωνα με τους ερευνητές το ουράνιο που κατέγραψε το σκάφος είναι ένας σπάνιος τύπος ουράνιου τόξου που στα αγγλικά ονομάζεται «glory» αλλά στα ελληνικά έχει επικρατήσει ο όρος «διπλό ουράνιο τόξο».
Τρεις εικόνες που δείχνουν το ουράνιο τόξο μήκη κύματος υπεριώδους (αριστερά) , ορατού (κέντρο) και εγγύς υπέρυθρου φωτός(δεξιά)
Πρόκειται στην ουσία για δύο «αλληλοεμπλεκόμενα» ουράνια τόξα. Το εσωτερικό ουράνιο τόξο είναι πιο φωτεινό, για αυτό και ονομάζεται πρωτεύον ουράνιο τόξο. Τα χρώματα είναι αντίθετα στα δυο ουράνια τόξα, δηλαδή, στο πρωτεύον τόξο εσωτερικά βρίσκεται το ιώδες και εξωτερικά το ερυθρό χρώμα, ενώ στο δευτερεύον τόξο έχουμε το ερυθρό στο εσωτερικό και το ιώδες στο εξωτερικό του τόξου.
Προσομοίωση του ουράνιου τόξου, όπως φαίνεται στην Αφροδίτη (αριστερά) εξαιτίας των σταγονιδίων θειικού οξέος και όπως φαίνεται στην Γη (δεξιά) εξαιτίας των σταγονιδίων νερού. Η κύρια διαφορά ανάμεσα στην εμφάνιση του ουράνιου τόξου στην Αφροδίτη και στη Γη, δεν οφείλεται στην σύνθεση των σταγονιδίων, αλλά στο μέγεθός τους. Τα σταγονίδια στην Αφροδίτη είναι πολύ μικρότερα από αυτά που σχηματίζονται στη Γη.
Οι δύο αυτές διαφορές οφείλονται στο γεγονός ότι στο πρωτεύον ουράνιο τόξο η ηλιακή ακτίνα αντανακλάται στο εσωτερικό της σταγόνας βροχής μια φορά, ενώ στο δευτερεύον τόξο έχουμε δυο διαδοχικές εσωτερικές ανακλάσεις, με αποτέλεσμα μικρότερη φωτεινότητα και αντιστροφή των ακραίων χρωμάτων του ηλιακού φάσματος. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Icarus».
Ασυνήθιστες αντανακλάσεις σε μία από τις πολλές λίμνες του Τιτάνα. Φωτογραφία από το διαστημικό σκάφος Cassini , στις 24 Ιουλίου του 2012
Η ωκεανογραφία μάλλον δεν πρέπει να θεωρείται πια μία αποκλειστικά γήινη επιστήμη. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι για πρώτη φορά ανακάλυψαν πολύ μικρά κύματα σε έναν ωκεανό που δεν βρίσκεται στη Γη. Πρόκειται για τον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου, που -σύμφωνα με τις νέες ενδείξεις- διαθέτει θάλασσες υδρογονανθράκων με κύματα. Αν η ανακάλυψη επιβεβαιωθεί, θα πρόκειται για τον εντοπισμό των πρώτων εξωγήινων κυμάτων.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής αφενός τους πλανητικούς επιστήμονες Τζέησον Μπαρνς του Πανεπιστημίου του Αϊντάχο και Ραλφ Λόρεντς του Πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς, και αφετέρου τον Τζέησον Χοφγκάρντερ του Πανεπιστημίου Κορνέλ, που έκαναν δύο ξεχωριστές ανακοινώσεις σε αστρονομικό συνέδριο στις ΗΠΑ, σύμφωνα με το “Nature”, έβγαλαν τα παρεμφερή συμπεράσματά τους αναλύοντας στοιχεία που έχει στείλει η διαστημοσυσκευή «Κασίνι» της NASA.
Το “Cassini” κατέγραψε αρκετές ασυνήθιστες αντανακλάσεις του ηλιακού φωτός από την επιφάνεια των ωκεανών του Τιτάνα, το 2012 και 2013. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι αντανακλάσεις αυτές προέρχονται από χαμηλούς κυματισμούς που «ρυτιδώνουν» την επιφάνεια των θαλασσών από υδρογονάνθρακες. Όπως πάντως είπε ο Μπαρνς, «μην ετοιμάζεστε να κάνετε σέρφινγκ στον Τιτάνα», γιατί τα κυματάκια πιθανώς δεν ξεπερνούν τα μερικά εκατοστά σε ύψος.
Το «Κασίνι», που έχει περάσει αρκετές φορές κοντά από τον Τιτάνα, έχει εντοπίσει μικρές λίμνες και μεγάλες θάλασσες μεθανίου, αιθανίου και άλλων υδρογονανθράκων, οι οποίοι πέφτουν στην επιφάνεια με μορφή βροχής, δημιουργώντας ένα «εξωτικό» και πολύπλοκο κλιματολογικό σύστημα.
Μέχρι πρόσφατα οι θάλασσες του Τιτάνα φαίνονταν ακίνητες σαν γυαλί, καθώς δεν είχαν εντοπιστεί να φυσούν αισθητοί άνεμοι. Όμως, νεότερα στοιχεία έδειξαν ότι όντως υπάρχουν άνεμοι που δυναμώνουν περιοδικά ανάλογα με την εποχή του «τιτάνιου» έτους (το οποίο διαρκεί περίπου 29 γήινα έτη).
Οι ερευνητές περιμένουν ότι νέες ασφαλέστερες ενδείξεις για τη δημιουργία ωκεάνιων κυμάτων στον Τιτάνα θα έλθουν στο φως κατά τα επόμενα χρόνια, καθώς αναμένεται να ενισχυθούν οι άνεμοι στο βόρειο ημισφαίριο του δορυφόρου, όπου βρίσκονται και οι περισσότερες θάλασσές του.
Η αποστολή του «Κασίνι» στον Κρόνο και στα φεγγάρια του, θα ολοκληρωθεί το 2017 με μια προγραμματισμένη αυτοκαταστροφική «βουτιά» στον πλανήτη με τους θεαματικούς δακτύλιους.
Σε αντιδιαστολή με τη γνώση που έχουμε αποκτήσει για τη φύση της τρόικας και το βίαιο αποτέλεσμά της, δεν γνωρίζουμε τίποτα για τα… βαρυτικά κύματα και τη βίαιη προέλευσή τους. Επιστημονικοί κύκλοι έχουν εκφράσει ερωτήματα αν αξίζει να δαπανώνται χρήματα για την ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων και αν τα ανιχνευτικά συστήματα θα πιάσουν τα λεφτά τους.
Σχέδιο του μελλοντικού διαστημικού ανιχνευτή βαρυτικών κυμάτων «LISA». Ο ανιχνευτής περιστρέφεται στην τροχιά της Γης γύρω από τον Ηλιο και αποτελείται από τρία διαστημόπλοια που σχηματίζουν ένα ισόπλευρο τρίγωνο με βραχίονες laser 5.000.000 χιλιομέτρων μήκους έκαστος. Η επένδυση της κατασκευής του, πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων, έχει παγώσει. Η λειτουργία του αναμένεται με μεγάλες προϋποθέσεις το 2018
Επί της ουσίας: Ολα γίνονται για να έρθουμε πιο κοντά στις πρώτες στιγμές δημιουργίας του Σύμπαντος «Νέοι, οπτικά αόρατοι, κόσμοι περιμένω να ανακαλυφθούν και να εξερευνηθούν» και ίσως υπάρξουν αναθεωρήσεις και «μεταβολές στην αντίληψή μας για τη σκοτεινή ύλη στο Σύμπαν».
Τρεις μεγάλοι επίγειοι ανιχνευτές έχουν κατασκευαστεί για το λόγο αυτό, λέει ο Θεοχάρης Αποστολάτος, επίκουρος καθηγητής Αστροφυσικής, Μηχανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών: Δύο (LIGO) βρίσκονται στις Ηνωμένες Πολιτείες και ένας (VIRGO) στην Πίζα της Ιταλίας. Το βρετανο-γερμανικό παρατηρητήριο GEO-600 φτιάχτηκε για να ανιχνεύει επίσης τα βαρυτικά κύματα κυρίως για να βοηθά τους άλλους.
Δουλειά τους, η ανίχνευση κυματισμών ή αναταράξεων που δημιουργούνται στο χώρο και στο χρόνο του Σύμπαντος (χωροχρόνο). Μοιάζουν με τις αναταράξεις που προκαλούνται σε μία υδάτινη επιφάνεια αν πετάξουμε μια πέτρα. Η διαφορά είναι ότι τα βαρυτικά κύματα εκπέμπονται είτε από… «μαύρες τρύπες είτε από συμπαγείς αστέρες που περιστρέφονται ο ένας πέριξ του άλλου». Κατ’ αυτόν τον τρόπο «δημιουργούνται παραμορφώσεις στο χωροχρόνο που εμφανίζονται ως ταλαντώσεις».
Και γιατί γκρινιάζουν κάποιοι;
Γιατί είναι σαν να ψάχνουμε ψύλλους στ’ άχυρα ή βελόνες: το 99,99% των στοιχείων που συλλαμβάνουνν οι ανιχνευτές είναι θόρυβος. Αν προσθέσουμε και το γεγονός ότι οι ανιχνευτές επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες, ίσως και να δικαιολογείται εν μέρει η γκρίνια.
Για τους μη γνωρίζοντες τα βαρυτικά κύματα ταξιδεύουν με την ταχύτητα του φωτός. Είναι όμως πολύ διαφορετικά από τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα με τα οποία είμαστε πιο εξοικειωμένοι: ραδιοκύματα, ακτίνες-Χ, ορατό φως.
Οι επίγειοι «ανιχνευτές» επηρεάζονται από τους σεισμικούς θορύβους, από τις αλλαγές της βαρύτητας της Γης κ.λπ. Στη δεύτερη περίπτωση συμβαίνει το εξής: το βαρυτικό πεδίο της Γης σε έναν τόπο δεν είναι σταθερό, αλλά εξαιτίας ορισμένων παραγόντων (π.χ. σεισμών) παρουσιάζει μεταβολές. Ακόμη και ανθρώπινες δραστηριότητες είναι ικανές να επηρεάσουν αρνητικά την ευαισθησία του οργάνου. Γι’ αυτό οι ανιχνευτές βρίσκονται τοποθετημένοι σε περιοχές με περιορισμένη ανθρώπινη δραστηριότητα.
Αλλος παράγοντας που μπορεί να μειώσει την ευαισθησία των «ανιχνευτών» είναι και η αλλαγή στην ατμοσφαιρική πίεση και (συνεπώς) στην πυκνότητα του αέρα. Ολες αυτές οι παράμετροι εισάγουν θόρυβο, για να το πούμε απλά.
«Σημαντικές και παρατηρήσιμες μεταβολές του βαρυτικού πεδίου είναι δυνατές μόνον αν έχουμε μεγάλες συγκεντρώσεις ύλης σε μικρό χώρο, οι οποίες και αντιστοιχούν σε μεγάλες καμπυλώσεις του χωροχρόνου», σημειώνει στην παρουσίασή του για την Αστρονομία των Βαρυτικών Κυμάτων ο Κωνσταντίνος Κόκκοτας (Αριστοτέλειο Θεσσαλονίκης και Πανεπιστήμιο Tubingen), τομέας Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής:
«Μολονότι αστρονομικά αντικείμενα που πληρούν την προϋπόθεση, που ανέφερα, υπάρχουν διάσπαρτα στο Γαλαξία μας, όπως και σε κάθε Γαλαξία, συνήθως δεν υφίστανται δραματικές αλλαγές ώστε να εκπέμψουν ισχυρά βαρυτικά κύματα. Εντούτοις με τις ευαισθησίες των “ανιχνευτών” μάς δίνεται η δυνατότητα να ανιχνεύουμε περίπου ένα σημαντικό φαινόμενο το χρόνο!». Σκοπός, η ανίχνευση τριών συμβάντων ημερησίως.
Ποιες είναι όμως οι πιο σημαντικές πηγές βαρυτικών κυμάτων και γιατί αξίζει τον κόπο να τις παρατηρήσουμε;
«Το πλέον εντυπωσιακό αστρονομικό φαινόμενο είναι οι εκρήξεις των υπερκαινοφανών. Κατά τη διάρκεια της έκρηξης, το μεγαλύτερο μέρος της ύλης του άστρου εκτινάσσεται στο Διάστημα και αργότερα μπορεί να συμμετάσχει στη γένεση νέας γενιάς αστέρων αλλά και πλανητών, ενώ το κεντρικό του τμήμα καταρρέει και σχηματίζει έναν αστέρα νετρονίων με πυκνότητες που αγγίζουν τα τετράκις εκατομμύρια τόνους ανά κυβικό εκατοστό ή μία μελανή οπή (κοινώς μαύρη τρύπα). Στη φάση της δημιουργίας αυτών των υπέρπυκνων σωμάτων με πανίσχυρα βαρυτικά πεδία, ακόμη και μικρές μεταβολές αρκούν για να παραχθούν ισχυρά και ανιχνεύσιμα βαρυτικά κύματα».
«Τα εν λόγω κύματα», συνεχίζει ο Κωνσταντίνος Κόκκοτας, «μεταφέρουν πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά των υπέρπυκνων αστρικών καταλοίπων, που είναι αδύνατον να διακρίνουμε με παρατηρήσεις στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, επειδή τα εκτινασσόμενα εξωτερικά στρώματα αποκρύπτουν κάθε ηλεκτρομαγνητική πληροφορία που διαφεύγει από το εσωτερικό τους.
Αντιθέτως, τα βαρυτικά κύματα διαπερνούν ανενόχλητα από το περίβλημα και μεταφέρουν μοναδικής σπουδαιότητας πληροφορίες για το μέγεθος του κεντρικού σώματος αλλά και για τη δομή της ύλης (…)».
»Ο Αμερικανός πειραματικός φυσικός Βέμπερ ήταν ο πρώτος που σκέφτηκε πως μπορούμε να ανιχνεύσουμε τα βαρυτικά κύματα», λέει ο επίκουρος καθηγητής Θεοχάρης Αποστολάτος, θυμίζοντας ότι «ο Αϊνστάιν, που μίλησε πρώτος για την ύπαρξη βαρυτικών κυμάτων, κάποια στιγμή πισωγύρισε… Από το ’40 έως το ’70 δεν μίλαγε κανείς για τα βαρυτικά κύματα».
Ο Βέμπερ τα ξανάβαλε στο… επιστημονικό παιχνίδι. Και να ‘μαστε σήμερα να παρατηρούμε «τη σύγκρουση από δύο μαύρες τρύπες κατά την οποία ο χωροχρόνος υφίσταται τη μέγιστη δυνατή παραμόρφωση. Αυτή την παραμόρφωση τη “φωτογραφίζουν” τα εκπεμπόμενα βαρυτικά κύματα και μας μεταφέρουν την εικόνα της στους ανιχνευτές μας».
Τα βαρυτικά κύματα θα μπορούν να μας πουν και αν ο Αϊνστάιν είχε δίκιο σε όλα όσα διατύπωσε.
Ένα άστρο, πραγματικό γίγαντα, το οποίο έχει διάμετρο τουλάχιστον 1.300 φορές μεγαλύτερη από εκείνη του Ήλιου και είναι περίπου ένα εκατομμύριο φορές πιο λαμπερό από αυτόν, ανακάλυψαν Ευρωπαίοι αστρονόμοι. Πρόκειται για το μεγαλύτερο κίτρινο άστρο που έχει ποτέ ανακαλυφθεί και ένα από τα δέκα μεγαλύτερα άστρα εν γένει που έχουν ποτέ παρατηρηθεί.
Συνήθως τόσο μεγάλα άστρα δεν είναι κίτρινοι, αλλά ερυθροί γίγαντες, που φθάνουν να έχουν διάμετρο 1.000 έως 1.500 φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο. Οι κίτρινοι γίγαντες δεν αναμένεται να έχουν διάμετρο μεγαλύτερη από 400 έως 700 φορές σε σχέση με αυτή του Ήλιου, γι’ αυτό η ανακάλυψη ενός τέτοιου άστρου, που είναι 1.300 φορές μεγαλύτερο αποτελεί κάτι ξεχωριστό.
Οι ερευνητές που χρησιμοποίησαν το συμβολόμετρο του Πολύ Μεγάλου Τηλεσκοπίου (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή, με επικεφαλής τον Γάλλο αστρονόμο Ολιβιέ Σεζνό του Αστεροσκοπείου της Κυανής Ακτής στη Νίκαια, μελέτησαν το τεράστιο άστρο HR 5171 A, που βρίσκεται στην κατεύθυνση του αστερισμού του Κενταύρου, σε απόσταση περίπου 12.000 ετών φωτός από τη Γη. Είναι τόσο μεγάλο, που σχεδόν είναι δυνατό να παρατηρηθεί με γυμνά μάτια.
Το άστρο, που ήδη είναι κατά 50% μεγαλύτερο από έναν διάσημο γίγαντα, το ερυθρό άστρο Μπελτεγκέζ, γίνεται συνεχώς μεγαλύτερο κατά τα τελευταία 40 χρόνια. Όσο μεγαλώνει, τόσο πέφτει η θερμοκρασία του, η οποία σήμερα είναι περίπου 5.000 βαθμοί Κελσίου στην επιφάνειά του.
Ο γίγαντας έχει ένα μικρότερο και ελαφρώς πιο θερμό άστρο- συνοδό, που διαγράφει μια τρομερά κοντινή τροχιά γύρω του κάθε 1.300 γήινα χρόνια. Σύμφωνα με τον Σεζνό, «τα δύο άστρα είναι τόσο κοντά, που έρχονται σε επαφή και το όλο αστρικό σύστημα μοιάζει με ένα γιγάντιο φιστίκι».
Οι αστρονόμοι αξιοποίησαν την τεχνική τής συμβολομετρίας, η οποία τους επέτρεψε να συνδυάσουν το φως που συλλέγουν πολλά επιμέρους μικρότερα τηλεσκόπια, δημιουργώντας έτσι στην ουσία ένα γιγάντιο τηλεσκόπιο διαμέτρου 140 μέτρων. Στο παρελθόν, ακόμα και πριν από 60 χρόνια, είχαν υπάρξει κάποιες παρατηρήσεις του ίδιου άστρου, όμως είναι η πρώτη φορά που, χάρη στη νέα αστρονομική τεχνολογία, κατέστη εφικτό να διαπιστωθεί η πραγματική διάσταση και συμπεριφορά αυτού του διπλού συστήματος άστρων, του υπερ-γίγαντα και του μικρότερου συντρόφου του.
Οι κίτρινοι υπερ-γίγαντες αποτελούν μια πολύ σπάνια κατηγορία άστρων και μέχρι σήμερα μόνο γύρω στους δέκα έχουν εντοπιστεί στο γαλαξία που βρίσκεται και η Γη, με πιο γνωστή περίπτωση το άστρο R της Κασσιόπειας. Τα κίτρινα άστρα είναι ανάμεσα στα μεγαλύτερα και φωτεινότερα άστρα του σύμπαντος, ενώ βρίσκονται σε μια ασταθή φάση του κύκλου της ζωής τους, κατά την οποία αλλάζουν με ταχύ ρυθμό. Εξαιτίας αυτής της αστάθειας, εκτινάσσουν μεγάλες ποσότητες αστρικών υλικών προς το διάστημα, δημιουργώντας μια εκτεταμένη «ατμόσφαιρα» γύρω τους.
Τα περισσότερα αντικείμενα στο Σύμπαν που βρίσκονται εκτός του Γαλαξία, απομακρύνονται από εμάς καθώς το Σύμπαν διαστέλλεται. Εξαιρέσεις στον κανόνα αυτό αποτελούν αντικείμενα στην κοντινή περιοχή μας, όπου μία Τοπική Ομάδα 75 γαλαξιών συμπεριλαμβανομένου του δικού μας «αντιτίθεται» στη διαστολή εξαιτίας των βαρυτικών έλξεων. Ο γειτονικός γαλαξίας της Ανδρομέδας για παράδειγμα, πλησιάζει το δικό μας με την ταχύτητα των 300 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, ενώ το αντικείμενο που μέχρι πρότινος κατείχε το ρεκόρ ταχύτητας προς τα εμάς, ήταν ένα άστρο στην Ανδρομέδα με ταχύτητα780 χλμ/δευτερόλεπτο. Όταν ένα αντικείμενο κινείται σε σχέση με έναν παρατηρητή, επηρεάζεται και η συχνότητα της ακτινοβολίας του μέσω του φαινομένου Ντόπλερ: τα αντικείμενα που μας πλησιάζουν φαίνονται πως εκπέμπουν φως με μεγαλύτερη συχνότητα, ενώ το αντίθετο συμβαίνει για εκείνα που απομακρύνονται. Το ίδιο φαινόμενο συμβαίνει κατ’ αντιστοιχία και με τη συχνότητα της σειρήνας ενός οχήματος που κινείται ως προς εμάς: όταν μας πλησιάζει ο ήχος «συμπυκνώνεται» και μας φαίνεται πιο οξύς, και καθώς μας προσπερνάει το μήκος κύματος αυξάνεται, ενώ στην πραγματικότητα η σειρήνα δεν έχει μεταβάλλει τη συχνότητά της. Καθώς το μπλε χρώμα έχει μεγαλύτερη συχνότητα από το ερυθρό στο φάσμα του ορατού φωτός, όταν μας πλησιάζει ένα αντικείμενο λέμε πως είναι μετατοπισμένο προς το μπλε, ενώ αντίθετα μιλάμε για ερυθρή μετατόπιση. Η μπλε μετατόπιση είναι πολύ σπάνια για αντικείμενα εκτός της Τοπικής Ομάδας γαλαξιών στην οποία ανήκουμε. Παρόλα αυτά, ερευνητές του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, κατέγραψαν ένα αστρικό σμήνος που μας πλησιάζει με την ταχύτητα ρεκόρ των 1.026 χλμ/δευτερόλεπτο. Αν και οι αστρονόμοι είχαν καταγράψει ακόμη μεγαλύτερες ταχύτητες στο παρελθόν, δεν επρόκειτο ποτέ για ολόκληρο άστρο, πόσο μάλλον για αστρικό σμήνος. Η ερευνητική ομάδα είχε εστιάσει στον ελλειπτικό γαλαξία Μ87, στο κέντρο του σμήνους της Παρθένου, 54 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Αντίθετα με την Τοπική Ομάδα στην οποία βρίσκονται μόνο δύο μεγάλοι γαλαξίες (ο δικός μας και η Ανδρομέδα), το σμήνος της Παρθένου φιλοξενεί δεκάδες μεγάλους γαλαξίες. Το ενδιαφέρον με τον Μ87 είναι πως περιέχει ένα μεγάλο αριθμό από σφαιρωτά σμήνη, πυκνές συγκεντρώσεις άστρων δηλαδή με σφαιρικό σχήμα που περιφέρονται γύρω από το γαλαξιακό κέντρο, και στο κέντρο του βρίσκεται μία γιγάντια μαύρη τρύπα, χιλιάδες φορές μεγαλύτερη από αυτή που κατοικεί στο κέντρο του Γαλαξία μας. Ήδη από το 2005 ήταν γνωστό πως οι μαύρες τρύπες μπορούν να επιταχύνουν αστέρια: για παράδειγμα σε ένα ζεύγος αστέρων, όταν ένα από τα δύο αιχμαλωτιστεί από τη μαύρη τρύπα και πέσει εντός της, το άλλο αστέρι αναγκάζεται από τη διατήρηση της ενέργειας να εκσφενδονιστεί προς τα έξω. Για να επιταχυνθεί ολόκληρο το αστρικό σμήνος οι επιστήμονες υποψιάζονται πως κάποτε η μαύρη τρύπα στο κέντρο του Μ87 ήταν ένα ζεύγος από δύο μικρότερες, και ήταν ο συνδυασμός τους που επιτάχυνε το σμήνος με κατεύθυνση προς τα εμάς. Για να επιβεβαιώσουν ωστόσο τη θεωρία τους, θα χρειαστούν περισσότερες μετρήσεις στο μέλλον, και τη διευκρίνιση περισσότερων μεγεθών. Μέχρι τότε δε χρειάζεται ασφαλώς να ανησυχήσει κανείς για το αστρικό σμήνος που μας πλησιάζει, αφού αφενός βρίσκεται πολύ μακριά από το Γαλαξία και αφετέρου οι εγκάρσιες ταχύτητες θα το στρίψουν εντέλει προς άλλη κατεύθυνση, στο διαγαλαξιακό κενό. Η έρευνα δημοσιεύεται στο περιοδικό the Astrophysical Journal Letters. naftemporiki.gr - www.scientificamerican.com
Ποικίλες κοσμολογικές θεωρίες αναφορικά με την προέλευση του Σύμπαντος και το ζήτημα της ύπαρξης ζωής σε άλλους κόσμους
Του Ηλια Mαγκλινη
Ερωτευμένα φωτόνια. Ετσι αποκαλούν, χαριτολογώντας, μερικοί επιστήμονες δύο φωτόνια τα οποία στο παρελθόν είχαν επιδράσει στενά μεταξύ τους. Αν υποτεθεί ότι μετά την επίδραση αυτή, απομακρύνθηκαν τόσο πολύ το ένα από το άλλο, που βρίσκονται στα δύο αντίθετα άκρα του Σύμπαντος, αν γεμίσουμε με κάποιες πληροφορίες το ένα, αυτομάτως αυτές θα βρεθούν και στο άλλο, κάτι που έχει αποδειχτεί πειραματικά στα εργαστήρια. Τι σημαίνει αυτό; Οτι εάν ένα φωτόνιο βρίσκεται στη Γη και το άλλο στο Αλφα του Κενταύρου, τότε αν στο Αλφα του Κενταύρου συμβεί κάτι, την ίδια στιγμή η πληροφορία αυτή έχει μεταφερθεί στο φωτόνιο που βρίσκεται στη Γη. Το φωτόνιο αυτό βέβαια μπορεί να βρίσκεται στον εγκέφαλό μας. Το αν θα πάρουμε αυτή την πληροφορία είναι πρόβλημα δικό μας και των αισθήσεών μας. Η πληροφορία όμως βρίσκεται εδώ. Ενα από τα πολλά παράδοξα που μπορεί κανείς να διαβάσει σε βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης και αισθάνεται ότι αυτό που μελετούν οι αστροφυσικοί και οι κοσμολόγοι, το Σύμπαν που μας περιβάλλει δηλαδή, ξεπερνάει και την πιο ξέφρενη φαντασία. Πράγματι, δεν περνάει μέρα σχεδόν που να μην υπάρχει κάποια σημαντική είδηση από τον χώρο της αστρονομίας, της αστροφυσικής και της κοσμολογίας: είτε η ανακάλυψη ενός πλανήτη εκτός του ηλιακού μας συστήματος, ο οποίος μάλιστα να μοιάζει αρκετά με τη Γη, είτε η παρατήρηση της γέννησης μιας μαύρης τρύπας ή η δημιουργία μικρογραφίας της Μεγάλης Εκρηξης στο διαρκές πείραμα του CERN, στην Ελβετία.
Ετορε Μαγιοράνα
Τόσο σε επίπεδο αστρονομικών παρατηρήσεων ή επιστημονικών πειραμάτων όσο και στον θεωρητικό τομέα, οι φυσικοί, οι μαθηματικοί, οι αστρονόμοι και οι κοσμολόγοι αναπτύσσουν απόψεις και έννοιες γύρω από το Σύμπαν που μοιάζουν πιο εξωφρενικές κι από μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας, ενώ συχνά οι προσωπικότητες μερικών από αυτές τις ιδιοφυΐες των επιστημών, μοιάζουν σαν χαρακτήρες βγαλμένοι μέσα από τη μυθοπλασία. Πάρτε για παράδειγμα τον Ετορε Μαγιοράνα. Είναι ο «Ανθρωπος νετρίνο» (μτφρ. Νικόλαος Αποστολόπουλος, επιμ. Θεοφάνης Γραμμένος, εκδ. Τραυλός) του Joao Magueijo. Ο Μαγιοράνα ήταν Σικελός, θεωρητικός της φυσικής, κράμα ιδιοφυΐας και μανιοκατάθλιψης, ήταν επίσης ο άνθρωπος που ανακάλυψε το νετρίνο και το «κλειδί» για την πραγματοποίηση της πυρηνικής σχάσης. Μεγάλο επίτευγμα, ωστόσο, ο Μαγιοράνα κάποια στιγμή θα εξαφανιστεί χωρίς να αφήσει κανένα στοιχείο πίσω του. Πυκνό μυστήριο καλύπτει τη μοίρα του. Ομως το μεγάλο πλεονέκτημα αυτού του βιβλίου δεν είναι μονάχα η αστυνομική υφή της ιστορίας, αλλά η περίτεχνη σκιαγράφηση ενός ανθρώπου αποσυνάγωγου, εσωστρεφούς αλλά εξαιρετικά περίεργου και ανήσυχου.
Σε σαφώς πιο βαθιά νερά μας ρίχνει ο Roger Penrose με το ογκωδέστατο «Αναζητώντας την πραγματικότητα. Ενας πλήρης οδηγός των νόμων του Σύμπαντος» (μτφρ. Βασιλική Πετροπούλου, Γιώργος Δούλης, εκδ. Γκοβόστης). Χίλιες διακόσιες σελίδες από τον φημισμένο και πολυβραβευμένο καθηγητή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, συνιστούν μια πρόκληση. Στο μεγαλόπνοο αυτό έργο, ο Πένροουζ αναλαμβάνει να ταξιδέψει μυημένους και αμύητους στη Μεγάλη Εκρηξη και τις Μαύρες Τρύπες, στη θεωρία των χορδών και την κβαντική βαρύτητα βρόχων, στις έννοιες του Απείρου στη Σωματιδιακή Φυσική και στη θεωρία της Σχετικότητας. Οπως γράφει και ο ίδιος, «αυτό το βιβλίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν ένας πραγματικός οδηγός για τις θεμελιώδεις ιδέες (και τα ερωτήματα) της μοντέρνας φυσικής».
Αφήσαμε για το τέλος το πλέον αγαπημένο, ίσως, θέμα από τον χώρο της αστρονομίας: το ζήτημα της ζωής έξω από τη Γη. Με το «Ζωή σε άλλους κόσμους. Η διαμάχη του 20ού αιώνα για την ύπαρξη εξωγήινης ζωής» (μτφρ. Παναγιώτης Παπαχρήστου, εκδ. Κέδρος) του Steven J. Dick, μας προσφέρει επιτέλους μια σοβαρότατη, πολυεπίπεδη μελέτη πάνω στο ερώτημα της ύπαρξης ζωής σε άλλους κόσμους. Το βιβλίο του αστρονόμου Στίβεν Ντικ δεν απευθύνεται σε αλαφροΐσκιωτους «ουφολόγους» και αμετανόητους συνωμοσιολόγους, αποτελεί όμως ένα έξοχο χρονικό της πανάρχαιας ανθρώπινης περιέργειας όσον αφορά την επικοινωνία με όντα εκτός της Γης.
Ξεκινώντας από τις ποικίλες κοσμολογικές θεωρίες αναφορικά με την προέλευση του Σύμπαντος και περνώντας σε φιλοσοφικές κι επιστημονικές διαμάχες, από τον Αριστοτέλη και τον Κοπέρνικο έως τον Κέπλερ και τον Νεύτωνα, περνάει στη φάση-κλειδί: την υποψηφιότητα του πλανήτη Αρη ως πιθανότερου να φιλοξενεί εξωγήινη ζωή. Ο «κόκκινος πλανήτης», με τα «κανάλια νερού» να διαγράφονται πάνω στην πορφυρή του άμμο (αυτό είδαν τα τηλεσκόπια του 19ου αιώνα), έδωσε άφθονη τροφή για επιστημονικές θεωρίες και κομπογιαννίτικες δοξασίες και συνωμοσιολογίες. Εδωσε επίσης ένα σπουδαίο λογοτεχνικό έργο επιστημονικής φαντασίας, τον «Πόλεμο των Κόσμων», του Χέρμπερτ Τζ. Ουελς, μυθιστόρημα που ανάπλασε κινηματογραφικά πριν από λίγα χρόνια ο Στίβεν Σπίλμπεργκ.
Μεταπολεμικός παροξυσμός Υστερα, ήρθε ο μεταπολεμικός παροξυσμός, κυρίως στα τέλη της δεκαετίας του ’40 και μέσα σε εκείνη του ’50 με τις εμφανίσεις των περίφημων «ιπτάμενων δίσκων», την Περιοχή 51, το «Τρίγωνο των Βερμούδων» και, πιο πρόσφατα, το πρόγραμμα SETI της NASA για την ανεύρεση εξωγήινης ζωής. Γενικά, ο Στίβεν Ντικ έχει απόλυτη συνείδηση του πώς η αντίληψη που έχουμε για τη μορφή της εξωγήινης ζωής μεταβάλλεται κάθε τόσο, ανάλογα με τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν. Είναι γνωστό πως κατά τη δεκαετία του ’50, ο τρόμος της διείσδυσης των εξωγήινων στην Αμερική θεωρήθηκε έκφραση της «κομμουνιστοφοβίας» (το λεγόμενο Red Scare), ενώ η πρόσφατη κινηματογραφική μεταφορά του «Πολέμου των Κόσμων» από τον Στίβεν Σπίλμπεργκ, υποδήλωνε τη φοβία των Αμερικανών απέναντι στην τρομοκρατία.
Σε κάθε περίπτωση, με το βιβλίο αυτό ο Στίβεν Ντικ αποδεικνύεται άξιος ιστορικός των επιστημών αλλά και δεινός αναλυτής των πολιτισμικών και ανθρωπολογικών προεκτάσεων και παραμέτρων της σχετικής συζήτησης. Ο Ντικ εξετάζει ζητήματα κοσμικής εξέλιξης, εξωβιολογίας, αστροθεολογίας κ.ά., ενώ αποδεικνύεται εξίσου οξυδερκής όταν καταπιάνεται με την επιστημονική φαντασία, αναλύοντας την απεικόνιση της εξωγήινης ζωής στις τέχνες, κυρίως στο σινεμά. Οπως γράφει και ο ίδιος, το βιβλίο του «αποτελεί μελέτη ενός μόνιμου θέματος του δυτικού πολιτισμού κατά τον 20ό αιώνα». Το βέβαιο είναι πως πρόκειται για ένα από τα πιο απολαυστικά αναγνώσματα που κυκλοφόρησαν εσχάτως στα ελληνικά.
H επιστημονική ομάδα του παροπλισμένου διαστημικού τηλεσκοπίου Κέπλερ της NASA, ανακοίνωσε την ανακάλυψη 715 νέων πλανητών εκτός του Ηλιακού μας Συστήματος.
Αν λάβει κανείς υπόψη του πως οι εξωπλανήτες που γνωρίζαμε μέχρι πρόσφατα είχαν πληθυσμό λίγο μεγαλύτερο από 1.000 και για την ανακάλυψή τους χρειάστηκαν περίπου δύο δεκαετίες ερευνών, τότε είναι φανερό πως πρόκειται για ένα μεγάλο άλμα στην ανακάλυψη νέων κόσμων πέρα από το δικό μας.
Το 94% των νέων πλανητών έχουν μέγεθος μικρότερο από τον Ποσειδώνα, ο οποίος είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερος από τη Γη, ενώ τουλάχιστον τέσσερις πλανήτες είναι στην κατάλληλη απόσταση από το άστρο τους ώστε να υπάρχει σε αυτούς νερό σε υγρή μορφή, αν και οι αστρονόμοι δεν είναι ακόμη σε θέση να εξακριβώσουν τη σύνθεσή τους.
Οι πλανήτες βρέθηκαν σε τροχιά γύρω από 305 άστρα, γεγονός που σημαίνει πως πρόκειται κατά πλειοψηφία για πλανητικά συστήματα με περισσότερους από έναν πλανήτες, όπως και το δικό μας.
Η αποστολή Κέπλερ είχε ξεκινήσει την παρατήρηση άστρων του Γαλαξία με σκοπό την ανακάλυψη εξωπλανητών το 2009, και τέθηκε εκτός λειτουργίας τον περασμένο Μάιο λόγω βλάβης στο σύστημα προσανατολισμού του. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του εντόπισε περισσότερους από 3.600 υποψήφιους πλανήτες στα 150.000 άστρα που παρατήρησε, από τους οποίους το 90% αναμένεται να επαληθευτεί. Οι 715 νέοι πλανήτες που ανακοινώθηκαν προέρχονται από τα δύο πρώτα χρόνια λειτουργίας του σκάφους, συνεπώς οι επιστήμονες αναμένουν κι άλλες «μαζικές ανακαλύψεις» πλανητών να ακολουθούν στο μέλλον.
Το έργο του Κέπλερ αναμένεται να συνεχίσει το διαστημικό τηλεσκόπιο Τζέιμς Γουέμπ, το οποίο θα εκτοξευθεί το 2018, αντικαθιστώντας το τηλεσκόπιο Χαμπλ. Με τα τελευταίας τεχνολογίας όργανά του το νέο τηλεσκόπιο θα μπορέσει να χαρακτηρίσει καλύτερα τους κόσμους που ανακάλυψε το Κέπλερ και να ανακαλύψει ακόμη περισσότερους.
Η ανακάλυψη θα δημοσιευθεί στο προσεχές τεύχος του επιστημονικού περιοδικού the Astrophysical Journal.
«Η ανακάλυψη αποτέλεσε μια απόλυτη έκπληξη», δήλωσε ο Φελίπε Μπράγκα Ρίβας. Ο εσωτερικός δακτύλιος της «Χαρικλούς» έχει πλάτος επτά χιλιομέτρων και ο εξωτερικός τριών. Οι δύο δακτύλιοι χωρίζονται μεταξύ τους από ένα κενό διάστημα πλάτους εννέα χιλιομέτρων.
