Ερωτευμένα φωτόνια και Μεγάλη Εκρηξη

Ερωτευμένα φωτόνια και Μεγάλη Εκρηξη

Ποικίλες κοσμολογικές θεωρίες αναφορικά με την προέλευση του Σύμπαντος και το ζήτημα της ύπαρξης ζωής σε άλλους κόσμους


Του Ηλια Mαγκλινη

Ερωτευμένα φωτόνια. Ετσι αποκαλούν, χαριτολογώντας, μερικοί επιστήμονες δύο φωτόνια τα οποία στο παρελθόν είχαν επιδράσει στενά μεταξύ τους. Αν υποτεθεί ότι μετά την επίδραση αυτή, απομακρύνθηκαν τόσο πολύ το ένα από το άλλο, που βρίσκονται στα δύο αντίθετα άκρα του Σύμπαντος, αν γεμίσουμε με κάποιες πληροφορίες το ένα, αυτομάτως αυτές θα βρεθούν και στο άλλο, κάτι που έχει αποδειχτεί πειραματικά στα εργαστήρια. Τι σημαίνει αυτό; Οτι εάν ένα φωτόνιο βρίσκεται στη Γη και το άλλο στο Αλφα του Κενταύρου, τότε αν στο Αλφα του Κενταύρου συμβεί κάτι, την ίδια στιγμή η πληροφορία αυτή έχει μεταφερθεί στο φωτόνιο που βρίσκεται στη Γη. Το φωτόνιο αυτό βέβαια μπορεί να βρίσκεται στον εγκέφαλό μας. Το αν θα πάρουμε αυτή την πληροφορία είναι πρόβλημα δικό μας και των αισθήσεών μας. Η πληροφορία όμως βρίσκεται εδώ.
Ενα από τα πολλά παράδοξα που μπορεί κανείς να διαβάσει σε βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης και αισθάνεται ότι αυτό που μελετούν οι αστροφυσικοί και οι κοσμολόγοι, το Σύμπαν που μας περιβάλλει δηλαδή, ξεπερνάει και την πιο ξέφρενη φαντασία. Πράγματι, δεν περνάει μέρα σχεδόν που να μην υπάρχει κάποια σημαντική είδηση από τον χώρο της αστρονομίας, της αστροφυσικής και της κοσμολογίας: είτε η ανακάλυψη ενός πλανήτη εκτός του ηλιακού μας συστήματος, ο οποίος μάλιστα να μοιάζει αρκετά με τη Γη, είτε η παρατήρηση της γέννησης μιας μαύρης τρύπας ή η δημιουργία μικρογραφίας της Μεγάλης Εκρηξης στο διαρκές πείραμα του CERN, στην Ελβετία.

Ετορε Μαγιοράνα

Τόσο σε επίπεδο αστρονομικών παρατηρήσεων ή επιστημονικών πειραμάτων όσο και στον θεωρητικό τομέα, οι φυσικοί, οι μαθηματικοί, οι αστρονόμοι και οι κοσμολόγοι αναπτύσσουν απόψεις και έννοιες γύρω από το Σύμπαν που μοιάζουν πιο εξωφρενικές κι από μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας, ενώ συχνά οι προσωπικότητες μερικών από αυτές τις ιδιοφυΐες των επιστημών, μοιάζουν σαν χαρακτήρες βγαλμένοι μέσα από τη μυθοπλασία. Πάρτε για παράδειγμα τον Ετορε Μαγιοράνα. Είναι ο «Ανθρωπος νετρίνο» (μτφρ. Νικόλαος Αποστολόπουλος, επιμ. Θεοφάνης Γραμμένος, εκδ. Τραυλός) του Joao Magueijo. Ο Μαγιοράνα ήταν Σικελός, θεωρητικός της φυσικής, κράμα ιδιοφυΐας και μανιοκατάθλιψης, ήταν επίσης ο άνθρωπος που ανακάλυψε το νετρίνο και το «κλειδί» για την πραγματοποίηση της πυρηνικής σχάσης. Μεγάλο επίτευγμα, ωστόσο, ο Μαγιοράνα κάποια στιγμή θα εξαφανιστεί χωρίς να αφήσει κανένα στοιχείο πίσω του. Πυκνό μυστήριο καλύπτει τη μοίρα του. Ομως το μεγάλο πλεονέκτημα αυτού του βιβλίου δεν είναι μονάχα η αστυνομική υφή της ιστορίας, αλλά η περίτεχνη σκιαγράφηση ενός ανθρώπου αποσυνάγωγου, εσωστρεφούς αλλά εξαιρετικά περίεργου και ανήσυχου.

Σε σαφώς πιο βαθιά νερά μας ρίχνει ο Roger Penrose με το ογκωδέστατο «Αναζητώντας την πραγματικότητα. Ενας πλήρης οδηγός των νόμων του Σύμπαντος» (μτφρ. Βασιλική Πετροπούλου, Γιώργος Δούλης, εκδ. Γκοβόστης). Χίλιες διακόσιες σελίδες από τον φημισμένο και πολυβραβευμένο καθηγητή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, συνιστούν μια πρόκληση. Στο μεγαλόπνοο αυτό έργο, ο Πένροουζ αναλαμβάνει να ταξιδέψει μυημένους και αμύητους στη Μεγάλη Εκρηξη και τις Μαύρες Τρύπες, στη θεωρία των χορδών και την κβαντική βαρύτητα βρόχων, στις έννοιες του Απείρου στη Σωματιδιακή Φυσική και στη θεωρία της Σχετικότητας. Οπως γράφει και ο ίδιος, «αυτό το βιβλίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν ένας πραγματικός οδηγός για τις θεμελιώδεις ιδέες (και τα ερωτήματα) της μοντέρνας φυσικής».

Αφήσαμε για το τέλος το πλέον αγαπημένο, ίσως, θέμα από τον χώρο της αστρονομίας: το ζήτημα της ζωής έξω από τη Γη. Με το «Ζωή σε άλλους κόσμους. Η διαμάχη του 20ού αιώνα για την ύπαρξη εξωγήινης ζωής» (μτφρ. Παναγιώτης Παπαχρήστου, εκδ. Κέδρος) του Steven J. Dick, μας προσφέρει επιτέλους μια σοβαρότατη, πολυεπίπεδη μελέτη πάνω στο ερώτημα της ύπαρξης ζωής σε άλλους κόσμους. Το βιβλίο του αστρονόμου Στίβεν Ντικ δεν απευθύνεται σε αλαφροΐσκιωτους «ουφολόγους» και αμετανόητους συνωμοσιολόγους, αποτελεί όμως ένα έξοχο χρονικό της πανάρχαιας ανθρώπινης περιέργειας όσον αφορά την επικοινωνία με όντα εκτός της Γης.

Ξεκινώντας από τις ποικίλες κοσμολογικές θεωρίες αναφορικά με την προέλευση του Σύμπαντος και περνώντας σε φιλοσοφικές κι επιστημονικές διαμάχες, από τον Αριστοτέλη και τον Κοπέρνικο έως τον Κέπλερ και τον Νεύτωνα, περνάει στη φάση-κλειδί: την υποψηφιότητα του πλανήτη Αρη ως πιθανότερου να φιλοξενεί εξωγήινη ζωή. Ο «κόκκινος πλανήτης», με τα «κανάλια νερού» να διαγράφονται πάνω στην πορφυρή του άμμο (αυτό είδαν τα τηλεσκόπια του 19ου αιώνα), έδωσε άφθονη τροφή για επιστημονικές θεωρίες και κομπογιαννίτικες δοξασίες και συνωμοσιολογίες. Εδωσε επίσης ένα σπουδαίο λογοτεχνικό έργο επιστημονικής φαντασίας, τον «Πόλεμο των Κόσμων», του Χέρμπερτ Τζ. Ουελς, μυθιστόρημα που ανάπλασε κινηματογραφικά πριν από λίγα χρόνια ο Στίβεν Σπίλμπεργκ.

Μεταπολεμικός παροξυσμός
Υστερα, ήρθε ο μεταπολεμικός παροξυσμός, κυρίως στα τέλη της δεκαετίας του ’40 και μέσα σε εκείνη του ’50 με τις εμφανίσεις των περίφημων «ιπτάμενων δίσκων», την Περιοχή 51, το «Τρίγωνο των Βερμούδων» και, πιο πρόσφατα, το πρόγραμμα SETI της NASA για την ανεύρεση εξωγήινης ζωής. Γενικά, ο Στίβεν Ντικ έχει απόλυτη συνείδηση του πώς η αντίληψη που έχουμε για τη μορφή της εξωγήινης ζωής μεταβάλλεται κάθε τόσο, ανάλογα με τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν. Είναι γνωστό πως κατά τη δεκαετία του ’50, ο τρόμος της διείσδυσης των εξωγήινων στην Αμερική θεωρήθηκε έκφραση της «κομμουνιστοφοβίας» (το λεγόμενο Red Scare), ενώ η πρόσφατη κινηματογραφική μεταφορά του «Πολέμου των Κόσμων» από τον Στίβεν Σπίλμπεργκ, υποδήλωνε τη φοβία των Αμερικανών απέναντι στην τρομοκρατία.

Σε κάθε περίπτωση, με το βιβλίο αυτό ο Στίβεν Ντικ αποδεικνύεται άξιος ιστορικός των επιστημών αλλά και δεινός αναλυτής των πολιτισμικών και ανθρωπολογικών προεκτάσεων και παραμέτρων της σχετικής συζήτησης. Ο Ντικ εξετάζει ζητήματα κοσμικής εξέλιξης, εξωβιολογίας, αστροθεολογίας κ.ά., ενώ αποδεικνύεται εξίσου οξυδερκής όταν καταπιάνεται με την επιστημονική φαντασία, αναλύοντας την απεικόνιση της εξωγήινης ζωής στις τέχνες, κυρίως στο σινεμά. Οπως γράφει και ο ίδιος, το βιβλίο του «αποτελεί μελέτη ενός μόνιμου θέματος του δυτικού πολιτισμού κατά τον 20ό αιώνα». Το βέβαιο είναι πως πρόκειται για ένα από τα πιο απολαυστικά αναγνώσματα που κυκλοφόρησαν εσχάτως στα ελληνικά.

Πηγή:xibalbaawe.blogspot.gr