«Μάννα εξ ουρανού…»

 

ΔΙΟΝΥΣΗΣ Π. ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ*
Μόλις πριν από μερικές ημέρες ανακοινώθηκε ότι τον ερχόμενο Ιούνιο θα γίνει η εκτόξευση και η τοποθέτηση του δορυφόρου Hellas Sat 3, που έχει το μέγεθος ενός λεωφορείου, στο «οικόπεδο» που διαθέτει η χώρα μας στο Διάστημα. Μετά την εκτόξευσή του θα είναι ο μεγαλύτερος ευρωπαϊκός δορυφόρος σε τροχιά και θα ελέγχεται από Ελληνες μηχανικούς στο Κορωπί. Κι όμως, απασχολημένοι από την καθημερινότητά μας, πολλές φορές δεν είμαστε σε θέση ν’ αναγνωρίσουμε τα όρια των σύγχρονων αυτών εξερευνήσεων του ανθρώπου και των δυνατοτήτων που μας έχουν δοθεί από την παρουσία των μηχανών μας στο Διάστημα. Δεν θα ’ταν υπερβολή, για παράδειγμα, αν λέγαμε ότι ο βασικότερος παράγοντας στη διαμόρφωση του σύγχρονου πολιτισμού μας είναι οι τηλεπικοινωνίες, με κύριο μοχλό της ανάπτυξης αυτής τους τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους που κυριολεκτικά έχουν επιφέρει μια πραγματική επανάσταση στον τρόπο της ζωής μας.

Ο πρώτος τηλεπικοινωνιακός δορυφόρος είχε την ονομασία «Ηχώ». Ηταν ένα τεράστιο διαστημικό μπαλόνι που απλώς αντανακλούσε τα σήματα που έπαιρνε από τη Γη. Αντίθετα ο επόμενος δορυφόρος, ο «Telestar», που τέθηκε σε τροχιά το 1962, ενίσχυε τα σήματα αυτά πριν τα αναμεταδώσει στη Γη. Το 1965 εκτοξεύτηκε ο πρώτος γεωστατικός τηλεπικοινωνιακός δορυφόρος, ο «Εarly Bird», που είχε την ίδια ταχύτητα με την οποία περιστρέφεται η Γη μας και γι’ αυτό παρέμενε διαρκώς πάνω από το ίδιο σημείο της γήινης επιφάνειας. Το ίδιο έτος άρχισε να λειτουργεί και ο πρώτος δορυφόρος του διεθνούς δορυφορικού συστήματος τηλεπικοινωνιών «Intelsat». Σήμερα το διεθνές αυτό δίκτυο περιλαμβάνει εκατοντάδες επίγειους σταθμούς μετάδοσης και λήψης των δορυφορικών σημάτων σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου, με δυνατότητα χιλιάδων ταυτόχρονων τηλεφωνικών συνδέσεων και εκατοντάδων τηλεοπτικών προγραμμάτων. Από το 1976, μάλιστα, καθιερώθηκε κι ένα εκτεταμένο σύστημα παγκόσμιας τηλεναυτιλίας με τη βοήθεια των δορυφόρων GPS, που έχουν τη δυνατότητα με απλές συσκευές να εντοπίσουν και να καθοδηγήσουν αεροπλάνα, πλοία και αυτοκίνητα σε οποιοδήποτε σημείο της Γης. Από πλευράς πληροφόρησης, δηλαδή, ζούμε πραγματικά σ’ ένα «Παγκόσμιο Χωριό».

Επιπλέον οι μετρήσεις των τεχνητών δορυφόρων και ο εντοπισμός πηγών ρύπανσης του περιβάλλοντος από βιομηχανίες και πλοία, είναι επίσης μια σπουδαία βοήθεια στην προσπάθειά μας να κρατήσουμε τον πλανήτη μας καθαρό. Γιατί η αλόγιστη καταστροφή του γήινου φυσικού πλούτου μάς απειλεί με οικολογική καταστροφή, όχι μόνο τοπική, αλλά και σε πλανητική κλίμακα. Εχουμε ήδη επισημάνει καταστροφές τεραστίων διαστάσεων στο στρώμα του όζοντος, ενώ άλλες μετρήσεις υπολογίζουν ότι το διοξείδιο του άνθρακα έχει αυξηθεί από τις διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες κατά 25% τα τελευταία 100 χρόνια. Δημιουργούνται έτσι συνθήκες «θερμοκηπίου» με αποτέλεσμα την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της Γης, με πολυποίκιλες επιπτώσεις στο οικοσύστημα του πλανήτη μας. Η εύθραυστη κατάσταση της ατμόσφαιρας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στους αστροναύτες που παρατήρησαν από πρώτο χέρι την τεράστια αυτή καταστροφή. Γιατί από εκεί ψηλά βλέπει κανείς πόσο λεπτό είναι το στρώμα της γήινης ατμόσφαιρας αφού, σε συγκριτικό μέγεθος, δεν έχει καν το πάχος που έχει το κέλυφος ενός αυγού.

Από την άλλη πλευρά οι διάφοροι τεχνητοί δορυφόροι εκμετάλλευσης των γήινων πόρων μάς έχουν βοηθήσει στη διερεύνηση των γεωργικών καλλιεργειών, των θαλάσσιων και υπόγειων θησαυρών της φύσης και στην επιστημονική μελέτη του πλανήτη μας. Οι ειδικές συσκευές που μεταφέρουν οι δορυφόροι τηλεπισκόπησης της Γης μάς επιτρέπουν να κάνουμε συγκριτικές μελέτες για την κατάσταση των αγροτικών καλλιεργειών, την ποσότητα και την ποιότητα των αγροτικών προϊόντων, και την ποσότητα των χιονοπτώσεων και των υδάτινων αποθεμάτων. Η λειτουργία των δορυφόρων αυτών έχει βοηθήσει ιδιαίτερα στην καλύτερη χρήση των εδαφών και των φυσικών πόρων, όπως επίσης και στη βιομηχανική παραγωγή και σε εκατοντάδες άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι διάφορες εφαρμογές υψηλής τεχνολογίας, όπως είναι η πληροφορική και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, αποτελούν σήμερα μία ακόμη ένδειξη της τεχνολογικής ανάπτυξης που οφείλεται κυρίως στις τεράστιες σμικρύνσεις που απαιτούσε η εξοικονόμηση χώρου στις διαστημοσυσκευές. Ακόμη και η ιατρική, η τέχνη και η αρχαιολογία είχαν άμεσα οφέλη από τη διαστημική τεχνολογία.

Εν κατακλείδι δεν θα ’ταν καθόλου υπερβολή να πούμε ότι καθένας από μας χρησιμοποιεί καθημερινά δεκάδες αντικείμενα τα οποία προέρχονται από τις διαστημικές μας δραστηριότητες. Και ίσως να αποδειχθεί ότι ο μεγαλύτερος θησαυρός απ’ όλους, το πιο αμύθητο μαργαριτάρι από τις εξερευνήσεις μας στο Διάστημα είναι η συνειδητοποίηση ότι ζούμε σ’ ένα νησί απομονωμένο σε μια εβενόχρωμη θάλασσα.

*Ο κ. Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου.

πηγή: www.kathimerini.gr

Ανακαλύφθηκε στον γαλαξία μας το πιο κοντινό άστρο γύρω από μια μαύρη τρύπα

Αυστραλοί και άλλοι αστρονόμοι ανακάλυψαν στον γαλαξία μας το κοντινότερο άστρο, γύρω από μια πολύ πιθανή μαύρη τρύπα.

Το «ζευγάρι», με την ονομασία Χ9, βρίσκεται στο πυκνό σφαιρωτό αστρικό σμήνος 47 Tucanae, σε απόσταση περίπου 14.800 ετών φωτός από τη Γη. Το άστρο διαγράφει ανά μόλις μισή ώρα περίπου μία πλήρη τροχιά γύρω από τη μαύρη τρύπα.

Η ανακάλυψη έγινε από τα διαστημικά τηλεσκόπια της NASA Chandra και NuSTAR και το επίγειο τηλεσκόπιο ATCA στην Αυστραλία, από επιστήμονες του Πανεπιστημίου Curtin και του Διεθνούς Κέντρου για την Έρευνα στη Ραδιοαστρονομία (ICRAR).

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Τζέιμς Μίλερ-Τζόουνς, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Monthly Notices" της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Βρετανίας.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, το Χ9 περιλαμβάνει ένα άστρο λευκό νάνο, που κινείται γύρω από τη μαύρη τρύπα σε απόσταση μόλις δυόμιση φορές την απόσταση Γης-Σελήνης.

Η μαύρη τρύπα, εδώ και δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, «ρουφάει» συνεχώς τμήματα του άστρου, δημιουργώντας ένα δίσκο αστρικών υλικών γύρω της. Αν και το άστρο, που έχει πια χάσει ένα μεγάλο μέρος της μάζας του, δεν φαίνεται ότι κινδυνεύει να «καταβροχθιστεί» από τη μαύρη τρύπα, σε βάθος χρόνου η μοίρα του παραμένει αβέβαιη.

Μια εναλλακτική θεωρία είναι ότι δεν πρόκειται για λευκό νάνο, αλλά για άστρο νετρονίων (πάλσαρ) που κινείται σαν σβούρα γύρω από τη μαύρη τρύπα.

Η ανθρώπινη επιθετικότητα μπορεί να αφανίσει το είδος μας

O καθηγητής Hawking (Times photographer Jack Hill)

Ο Φρόυντ μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο βιβλίο του «Πέραν της αρχής της ηδονής», απογοητευμένος από την εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας, για πρώτη φορά αποτολμά να υποστηρίξει την ενδεχόμενη ύπαρξη του ενστίκτου του θανάτου.

Προς το τέλος της ζωής του περιέγραφε τον ανταγωνισμό μεταξύ του «ενστίκτου του θανάτου» με το «ένστικτο της ζωής».
Ενώ το ένστικτο της ζωής, διαμέσου της λίμπιντο, ενοποιεί τις μονάδες και τις ομάδες προς όλο και μεγαλύτερα σύνολα,
το ένστικτο του θανάτου, μέσω της επιθετικότητας, δρα αποδιοργανωτικά και είναι η πηγή κάθε φιλονικίας και φαγωμάρας.
Είναι η μάχη της οργάνωσης κατά της αποδιοργάνωσης, η μάχη της τάξης εναντίον της αταξίας, του Κόσμου εναντίον του Χάους, της Ζωής εναντίον του Θανάτου.
Στον διάλογό του με τον Αϊνστάιν σχετικά με τον πόλεμο, ο Φρόυντ καθόρισε τις διαφορές όσον αφορά το «ένστικτο του θανάτου», όταν αυτό στρέφεται εναντίον του εαυτού μας (αυτο-καταστροφική επιθετικότητα – μαζοχισμός) και όταν στρέφεται εναντίον του εξωτερικού κόσμου (ετερο-καταστροφική επιθετικότητα – σαδισμός) [διαβάστε περισσότερα: «Γύρω από την έννοια της ψυχικής ενέργειας»]

Ο Φρόυντ είδε τον όλεθρο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και βίωσε την κτηνωδία του ναζισμού που έφερε η οικονομική κρίση που ακολούθησε. Δεν πρόλαβε την γενίκευση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τις πρώτες πυρηνικές βόμβες και την αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας, αφού έφυγε από την ζωή το 1939.

Σήμερα, ένας άλλος μεγάλος επιστήμονας, ο 75χρονος Στίβεν Χόκινγκ, επισημαίνει τον άμεσο κίνδυνο που διατρέχει ο πολιτισμός μας από την ανθρώπινη επιθετικότητα, αφού πλέον έχει στην διάθεσή της την πλέον προηγμένη τεχνολογία.

Σε συνέντευξη που έδωσε ο Χόκινγκ στους thetimes.co.uk αναφέρει μεταξύ άλλων:
«Από την αρχή του ανθρώπινου πολιτισμού, η επιθετικότητά μας αποδείχθηκε πολύ χρήσιμη, καθώς προσέφερε σαφή πλεονεκτήματα για την επιβίωσή μας. Είναι εγγεγραμμένη στα γονίδιά μας διαμέσου της δαρβίνειας εξέλιξης. Τώρα, όμως, η τεχνολογία προχωρά με τέτοιο ρυθμό που η επιθετικότητα μπορεί να μας αφανίσει όλους, μέσω ενός πυρηνικού ή βιολογικού πολέμου. Πρέπει να ελέγξουμε αυτό το κληρονομούμενο ένστικτο με τη λογική και τη σκέψη μας.
Παρά τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, υπάρχει μια ελπίδα να επιβιώσουμε, αρκεί να συνεργαστούμε όλοι μαζί.
Πρέπει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα να αναγνωρίσουμε αυτές τις απειλές και να δράσουμε πριν βγουν εκτός ελέγχου».

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Hawking προειδοποιεί για τους κινδύνους που διατρέχει η ανθρωπότητα, εξαιτίας των κοινωνικών ανισοτήτων και των περιβαλλοντικών προκλήσεων. Πριν από δυο μήνες κάλεσε την παγκόσμια ελίτ να «μάθει να μοιράζεται περισσότερο» για την σωτηρία του είδους. Στο παρελθόν, υποστήριξε πως το ανθρώπινο είδος δεν θα επιβιώσει στη Γη πάνω από 1000 χρόνια και θα πρέπει να αποικίσει σε έναν άλλο πλανήτη.[διαβάστε σχετικά: «Αυτή είναι η πιο επικίνδυνη στιγμή για την ανθρωπότητα» και «Η απόδραση από τη Γη αναγκαία για την επιβίωση της ανθρωπότητας» ].

physicsgg