Ερωτική ποίηση της Σαπφούς και αστρονομία

Σαπφώ: λεπτομέρεια σε τοιχογραφία στην Πομπηία

Η Σαπφώ (~ 615 – 570 π.Χ.) ήταν ποιήτρια στην αρχαία Ελλάδα που έζησε στη Λέσβο και τη Σικελία. Θεωρείται ως η σημαντικότερη λυρική ποιήτρια της αρχαιότητας.

Σε ένα από τα ποιήματά της αναφέρεται στον νυχτερινό ουρανό της Μυτιλήνης, όταν η ώρα έφτασε μεσάνυχτα και η Σελήνη μαζί με τις Πλειάδες είχαν δύσει:
Δέδυκε μεν ἀ σελάννα
καὶ Πληΐαδες, μέσαι δὲ
νύκτες πάρα δ᾽ ἔρχετ᾽ ὤρα,
ἔγω δὲ μόνα κατεύδω

ή σε μετάφραση Οδυσσέα Ελύτη:

Γρήγορα η ώρα πέρασε, μεσάνυχτα κοντεύουν,
πάει το φεγγάρι πάει κι η Πούλια βασιλέψανε –
και μόνο εγώ κείτομαι δω μονάχη

Μπορεί να υπολογιστεί η ακριβής ημερομηνία που η Σαπφώ εμπνεύστηκε τους παραπάνω στίχους;

Σύμφωνα με τους ερευνητές του πανεπιστημίου του Τέξας-Άρλινγκτον που υπογράφουν την εργασία με τίτλο «SEASONAL DATING OF SAPPHO’S ‘MIDNIGHT POEM’ REVISITED» , το ποίημα αναφέρεται στο χρονικό διάστημα από την 25η Ιανουαρίου μέχρι την 6η Απριλίου του 570 π.Χ.


Οι Πλειάδες, ένα αστρικό σμήνος στον αστερισμό του Ταύρου.

Οι ερευνητές χρησιμοποιώντας λογισμικό που προσδιορίζει τις θέσεις των άστρων στον ουρανό, όπως το Starry Night 7.3, βρήκαν ότι η Σαπφώ το νωρίτερο που θα μπορούσε να βλέπει μέχρι τα μεσάνυχτα τις Πλειάδες και τη Σελήνη στον έναστρο ουρανό της Μυτιλήνης ήταν στις 25 Ιανουαρίου του 570 π.Χ. και το αργότερο μέχρι στις αρχές Απριλίου του 570 π.Χ.

Έτσι επιβεβαιώνεται το παλαιότερο συμπέρασμα των Herschberg και Mebius, που είχαν εκτιμήσει ότι το ποίημα γράφτηκε στα τέλη του χειμώνα/ νωρίς την άνοιξη.[Herschberg, I.S., and Mebius, J.E., 1990. ΔΕΔϒΚΕ men a ΣΕΛΑΝΝΑ. Mnemosyne, 43, 150–151].

Νυχτωδία – Σαπφώ (Μιχάλης Τερζής – Νένα Βενετσάνου):

πηγή: www.uta.eduphysicsgg