Προσοχή, επικίνδυνος αστεροειδής…

Ενα φιλόδοξο σχέδιο χαρτογράφησης των διαστημικών βράχων που μπορεί να προσκρούσουν στη Γη.

Η αμερικανική μη κυβερνητική οργάνωση B612 Foundation θέλει να συγκεντρώσει 480 εκατομμύρια δολάρια από δωρεές, ώστε το καλοκαίρι του 2018 να εκτοξεύσει το διαστημικό τηλεσκόπιο Sentinel, σε ένα ταξίδι που ίσως αποδειχθεί σωτήριο για ολόκληρες περιοχές του πλανήτη. Με το Sentinel, η B612 Foundation θέλει να ανακαλύψει και να χαρτογραφήσει το 90% των αστεροειδών με διάμετρο μεγαλύτερη από 140 μέτρα που είναι πιθανό να προσκρούσουν στη Γη, ώστε να υπάρξει έγκαιρη προειδοποίηση στην περίπτωση που κάποιος από αυτούς τους διαστημικούς βράχους βρίσκεται όντως σε πορεία σύγκρουσης. Αν το πετύχει, τότε η οργάνωση θα έχει εκπληρώσει μια αποστολή που, μολονότι κανονικά έχει ανατεθεί στη NASA, δεν φαίνεται πως η διαστημική υπηρεσία θα καταφέρει να φέρει εις πέρας.

Ολοι αυτοί οι βράχοι ανήκουν στους «Πλησίον της Γης Αστεροειδείς» (Near Earth Asteroids, NEA), των οποίων η πορεία διέρχεται από τη «γειτονιά» του πλανήτη μας. Οι διαστάσεις τους ξεκινούν από τα λίγα μέτρα και φτάνουν μερικές δεκάδες χιλιόμετρα, ενώ η απειλή που συνιστούν για τη Γη εξαρτάται κατ’ αρχάς από το πόσο κοντά αναμένεται να περάσουν από αυτήν. Ετσι, για να χαρακτηρισθεί «δυνητικά επικίνδυνος» ένας τέτοιος αστεροειδής, θα πρέπει να προσεγγίσει τον πλανήτη μας τουλάχιστον στα 7,5 εκατ. χιλιόμετρα.

Οπως είναι φυσικό, η επικινδυνότητα εξαρτάται επίσης και από τη μάζα του ΝΕΑ. Για παράδειγμα, η σύγκρουση ενός σώματος με διάμετρο 1,5-2 χιλιόμετρα θα είχε επιπτώσεις σε παγκόσμια κλίμακα αφού, μπαίνοντας στην ατμόσφαιρα, θα σχημάτιζε μια τεράστια φλεγόμενη μπάλα με μέγεθος όσο μια γεωγραφική ήπειρος. Μόνο η πρόσκρουσή του εκτιμάται ότι θα σχημάτιζε έναν κρατήρα με 15πλάσια διάμετρο, ενώ αν έπεφτε στον ωκεανό θα δημιουργούσε τεράστια παλιρροϊκά κύματα.

Καταστροφές

Για καλή μας τύχη, η NASA μπορεί με αρκετά μεγάλη βεβαιότητα να αποκλείσει τέτοια σενάρια βιβλικής αποκάλυψης. Ξεκινώντας συστηματικές έρευνες από το 1998, έχει ήδη εντοπίσει 850 αστεροειδείς με διάμετρο άνω του 1 χιλιομέτρου, χωρίς όμως κανείς να απειλεί τη Γη. Μάλιστα, η υπηρεσία εκτιμά ότι απομένουν ελάχιστες δεκάδες ακόμη διαστημικοί βράχοι αυτού του μεγέθους, που δεν έχει ακόμη ανακαλύψει και μελετήσει.

Ωστόσο, αν κι ένα μικρότερο ουράνιο σώμα δεν θα είχε τόσο σημαντικές επιπτώσεις στον πλανήτη και τον άνθρωπο, αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα προκαλούσε εκτεταμένες καταστροφές.

Ενδεικτική περίπτωση ο αστεροειδής που εξερράγη σε ύψος 5-10 χλμ. πάνω από τον ποταμό Tunguska στη Σιβηρία το 2008: αν και δεν είχε διάμετρο μεγαλύτερη από 90 μέτρα, ξερίζωσε 80 εκατομμύρια δέντρα σε μία έκταση 2.000 τετρ. χιλιομέτρων. Ετσι, το αμερικανικό Κογκρέσο αποφάσισε το 2005 να αναθεωρήσει τους στόχους της NASA, αναθέτοντάς της να καταγράψει μέχρι το 2020 το 90% των ΝΕΑ που είναι μεγαλύτεροι από 140 μέτρα.

Σύμφωνα με την B612 Foundation, η οποία ιδρύθηκε το 2002, μέχρι σήμερα έχει εντοπιστεί μόλις το 10% των ουράνιων σωμάτων με αυτές τις προδιαγραφές. Η αιτία, υποστηρίζει η B612 Foundation (όπως και πολλοί ανεξάρτητοι επιστήμονες), είναι ότι οι έρευνες της διαστημικής υπηρεσίας γίνονται κυρίως με επίγεια τηλεσκόπια, αφού ποτέ δεν χρηματοδοτήθηκε ένας δορυφόρος γι’ αυτό τον σκοπό, ένα κενό το οποίο φιλοδοξεί να καλύψει η οργάνωση με το Sentinel.

Με σκοπό να ανακαλύψει τους άγνωστους «πλησίον της Γης αστεροειδείς», το τηλεσκόπιο θα λειτουργεί στο υπέρυθρο φάσμα, ώστε να ανιχνεύει την ακτινοβολία που εκπέμπουν, αντανακλώντας την ηλιακή. Μάλιστα, για να είναι εύκολος ο εντοπισμός των θερμικών υπογραφών, το Sentinel θα κινηθεί για 6,5 χρόνια σε μία τροχιά παρόμοια με αυτήν της Αφροδίτης.

Σε αυτό το χρονικό διάστημα, εκτός από το 90% των ΝΕΑ με διάμετρο άνω των 140 μέτρων, αναμένεται να χαρτογραφήσει επίσης το 50% των αστεροειδών με μέγεθος μεγαλύτερο από 40 μέτρα. Αν κάποιο από αυτά τα ουράνια σώματα φαίνεται πως πρόκειται να πλησιάσει επικίνδυνα τη Γη, τότε θα αναλάβουν δράση τεράστια επίγεια ραδιοτηλεσκόπια, τα οποία θα το «βομβαρδίσουν» με ραδιοκύματα, ώστε να υπολογίσουν με ακρίβεια την τροχιά του.

Από μη κρατικό φορέα

Αν τελικά πραγματοποιηθεί το σχέδιο της B612 Foundation, τότε θα πρόκειται για την πρώτη διαστημική αποστολή στο βαθύ διάστημα που έγινε ποτέ από έναν μη κρατικό φορέα. Οι υπεύθυνοι της οργάνωσης έχουν πάντως εμπιστοσύνη στους επιστήμονες και τεχνικούς που έχουν σχεδιάσει το «ταξίδι» του Sentinel και θα αναλάβουν την επίβλεψή του από τη Γη – καθώς, στην πλειονότητά τους, είναι άνθρωποι με μακρόχρονη εμπειρία σε αποστολές της NASA.

Εξίσου έμπειρη είναι και η Ball Aerospace που θα κατασκευάσει το Sentinel, καθώς η εταιρεία έχει συμμετάσχει ήδη στην ανάπτυξη των διαστημικών τηλεσκοπίων Kepler και Spitzer.

Προειδοποίηση με χρονικό περιθώριο τουλάχιστον 10 έτη

Μαζί με τον αστροφυσικό Piet Hut από το Princeton και τον Clark Chapman, ειδικό στην πλανητική επιστήμη από το Ερευνητικό Ινστιτούτο Southwest, ιδρυτές της B612 Foundation είναι οι Edward Lu και Russell Schweickart, δύο πρώην αστροναύτες οι οποίοι έχουν αναλάβει και το μεγαλύτερο βάρος για την προβολή της οργάνωσης. Αστροφυσικός με ειδίκευση στην ηλιακή φυσική, ο 50χρονος Lu συμμετείχε σε δύο αποστολές διαστημικών λεωφορείων και διέμεινε έξι μήνες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Ο 77 ετών Schweickart προήλθε, αντιθέτως, από τον Πολεμική Αεροπορία και πήρε μέρος στην αποστολή Apollo 9, κατά τη διάρκεια της οποίας δοκιμάστηκε για πρώτη φορά η σεληνάκατος σε τροχιά γύρω από τη Γη.

Οι τέσσερις ιδρυτές θεωρούν ότι οι διαθέσιμες τεχνολογίες είναι αρκετές για να αποτραπεί η πρόσκρουση ενός αστεροειδούς στη Γη, αρκεί η απειλή να εντοπισθεί εγκαίρως.

Η οργάνωση έχει επεξεργαστεί μάλιστα διάφορα σχέδια εκτροπής διαστημικών βράχων, τα οποία θα μπορούσαν να πετύχουν, υπό την προϋπόθεση ότι το χρονικό περιθώριο θα ήταν τουλάχιστον 10 χρόνια.

Οι περισσότεροι ανεξάρτητοι επιστήμονες έχουν εκφραστεί θετικά για την οργάνωση στα δεκάδες αφιερώματα που έχουν γίνει γι’ αυτήν – όπως στο CNN, τους New York Times και το περιοδικό Science. Οι σημαντικότερες επιφυλάξεις που έχουν διατυπωθεί είναι για το αν θα καταφέρει να συγκεντρώσει 20 εκατ. δολάρια το 2014 και 40 εκατ. ετησίως για την επόμενη δεκαετία, όπως έχει προγραμματίσει. Πάντως, αν και η B612 Foundation κρατά ακόμη κλειστά τα χαρτιά της, εκπρόσωπός της αποκάλυψε στο Science ότι έχει ήδη διασφαλισθεί ο στόχος για το 2014.

Ωστόσο, με αφορμή την πρόσφατη έκρηξη του μετεώρου πάνω από τη Ρωσία, οι Αμερικανοί γερουσιαστές βλέπουν με άλλο μάτι τη χαρτογράφηση των «πλησίον της Γης αστεροειδών», έχοντας καλέσει από τότε 2 φορές τον Lu να μιλήσει ενώπιον μιας αρμόδιας επιτροπής. Ακόμη κι αν ο βράχος στη Ρωσία είχε διάμετρο μόλις 20 μέτρα και πιθανότατα δεν θα είχε εντοπιστεί ούτε από το τηλεσκόπιο.
kathimerini.gr-physicsgg