Τηλεσκόπια και φωτοσυλλεκτική ικανότητα.

Τα αστρονομικά τηλεσκόπια είναι οπτικά όργανα που συλλέγουν φως από μακρινά και συνήθως αμυδρά ουράνια σώματα (πλανήτες, δορυφόρους,κομήτες, άστρα, νεφελώματα, γαλαξίες). Ανάμεσα στις αρετές τους είναι η φωτοσυλλεκτική ικανότητα, η διακριτική ικανότητα, το εύρος του οπτικού πεδίου, η αντίθεση (και όχι η μεγέθυνση!) Βέβαια δεν είναι απαλλαγμένα από σφάλματα όπως η χρωματική ή η σφαιρική εκτροπή, η κόμη και η καμπύλωση στις άκρες του πεδίου. Αν χρησιμοποιούν φακούς λέγονται διοπτρικά, αν χρησιμοποιούν κάτοπτρα λέγονται κατοπτρικά, αν και τα δύο, καταδιοπτρικά!

Οι περισσότερες αρετές ενός τηλεσκοπίου οφείλονται στη διάμετρο του αντικειμενικού (του πρώτου στη γραμμή φωτός και άρα πιο κοντά στο παρατηρούμενο αντικείμενο – εξ’ου και το όνομα) φακού ή κατόπτρου. Όσο μεγαλύτερη η διάμετρος τόσο καλύτερο το τηλεσκόπιο (αλλά και τόσο πιο βαρύ και δύσκολο στη μεταφορά). Άλλες αρετές σχετίζονται και με τον οπτικό σχεδιασμό (διοπτρικό, νευτώνειο, Maksutov, Cassegrain) με την εστιακή απόσταση και τον εστιακό λόγο.Πάντως το να διαλέξεις τηλεσκόπιο για ερασιτεχνική χρήση είναι δύσκολο. Οι ερασιτέχνες αστρονόμοι συμφωνούν ότι πρώτο κριτήριο είναι η φορητότητα (πόσο μακριά από το σαλόνι σου θα το πηγαίνεις, πόσο συχνά και με τι αυτοκίνητο), δεύτερο είναι η στήριξη (οι στιβαρές στηρίξεις είναι βαριές και δυσκίνητες, αλλά οι ελαφριές κάνουν το τηλεσκόπιο σχεδόν άχρηστο λόγω κραδασμών), τρίτο η τιμή, τέταρτο η επεκτασιμότητα (μπορεί να μετατραπεί σε αυτόματο, μπορεί να δεχθεί οδηγητικό, μπορεί να δεχθεί φωτογραφική μηχανή…) κ.ο.κ.

ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΑ, ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ

Τα τηλεσκόπια όσο μεγαλύτερη διάμετρο αντικειμενικού έχουν, τόσο πιο πολλά φωτόνια μπορούν να συλλέξουν.
Κάνω το πείραμα με τη βροχή. Βγάζω στη βροχή ένα νεροπότηρο, ένα κουβαδάκι παραλίας και μια σκάφη για ρούχα. Τα αφήνω για 15 λεπτά στη βροχή. Κάνω μια πρόβλεψη: ποιο από τα τρία θα μαζέψει το περισσότερο και πιο το λιγότερο νερό. Μετά μετρώ πόσα γραμμάρια μάζεψε το καθένα και εξηγώ το γιατί!
Να και το πείραμα με τα δυο ποτήρια:
Παίρνω 2 πλαστικά ποτήρια μιας χρήσης. Σχεδιάζω προσεκτικά και ανοίγω με ψαλίδι ή κοπίδι μια τρύπα με διάμετρο 2 εκατοστά στο ποτήρι Α. Ανοίγω δυο τρύπες με διάμετρο 1 εκατοστό η καθεμιά στο ποτήρι Β.
Βυθίζω και τα δυο ποτήρια σε μια σκάφη γεμάτη νερό. Τα ποτήρια θα γεμίσουν νερό από τις τρύπες στον πάτο τους.
Υψώνω και τα 2 ποτήρια έξω από το νερό ταυτόχρονα. Ποιο από τα δύο θα αδειάσει πρώτο, το Α ή το Β; κάνω πρώτα μια πρόβλεψη, μετά παρατηρώ το αποτέλεσμα και εξηγώ.